Sağlıklı olabilmenin temel taşlarından biri kâfi ve istikrarlı beslenmektir. Beslenme, sıhhati koru- mak, geliştirmek ve hayat kalitesini yükseltmek için şuurlu ve denetimli yapılması gereken bir davranıştır. Fizyolojik olduğu kadar ruhsal, sosyolojik ve bilişsel süreçler ile de iç içedir. Bizler her vakit yalnızca açlığımızı bastırmak için yemek yemiyoruz. Yemeği gerilimimizi azaltmak, hüzün, yalnızlık, öfke, utanç üzere olumsuz hislerle başa çıkmak için de kullanabiliyoruz. Duygusal yeme (stres yeme davranışı), fizikî açlıktan farklı olarak besinleri daha uygun hissetmek için tüketmek, duygusal muhtaçlıklar için yemek olarak ta- nımlanabilir. Kişi, olumsuz hislerini düzenlemek hedefiyle aç olmadığı halde besin tüketimine yönele- bilir. Meskende canı sıkılan bayanın kendini buzdolabının önünde bulması, işverenine kızan elemanın fast food restoranına koşması, sevgilisinden ayrılan gencin çikolata kavanozuna düşmesi hepimize tanıdık gelen senaryolardır. Karbonhidratların ve şekerli yiyeceklerin beyinde his durumunu düzenleyici bir tesire sahip oldukları bilinmektedir. Ruh halinde gelişen aksilikleri denetim etme dürtüsüyle ortaya çıkan bu yeme davranışında sık gözlemlenen durumlardan biri de olağandan çok daha fazla yemektir.
“Bütün bunlar kendimi düşünmekten alıkoymak için, zira düşünmek ne yaptığımla yüzleşmek demek.” Net olan şey, birden fazla tıkınırcasına yeme atağının kişinin uzak durmaya çalıştığı yiyeceklerden oluş- masıdır. Bu aslında uzak durulmak istenen, üzeri örtülmeye çalışılan hislerin somut bir yansımasıdır. Yeme atağı otomatik bir reaksiyon olarak ortaya çıkar. Başlangıçta kişi denetimi kaybetmiş ve transa geçmiş üzere hisseder. Ne yaptığının farkına vardığında kendinden iğrenme, tiksinme, yetersizlik, öfke, endişe üzere birçok olumsuz his su yüzüne çıkabilir. Duygusal yemenin altında baş etme sistemlerinin yetersiz kalması, öğrenilmiş davranışlar, toplumsal etraf, boşluk ve sıkılma hissi ve gerilim üzere çeşitli nedenler yer alabi- lir. Tıkınırcasına yeme ve öteki yeme bozukluklarında kendini tekrar eden ve kırılması sıkıntı kısır döngüler oluşur. Bu döngüler tedavi edilmediği sürece sıhhati tehdit eden önemli yeme bozukluklarına dönüşme riski ile karşı karşıyadır.
Yeme bozuklukları, yeme davranışı ve yemekle ilgili his ve niyetlerin şahsa önemli boyutlarda rahatsızlık vermesiyle ortaya çıkar. Diyet yapmak, yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ikazcılardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişinin yiyeceklere, kilosuna ve görünüşüne çok derecede takıntılı ol- ması; bedensel sıhhatine, toplumsal ilgilerine ve günlük aktivitelerine olumsuz istikamette tesir etmektedir. Yeme bozuklukları, yalnızca yemek ve kilo ile bağlı değildir. Bedensel semptomlar ön planda üzere görünse de çeşitli ruhsal meselelerle birlikte ilerler. Oluşan bir yeme bozukluğu, kişinin his durumunda yaşanan karmaşaya dışsal, somut bir tahlil getirmektedir.
Peki vücudunuz ve kilonuz hakkında çok kaygı ne manaya gelir? Birden fazla kişi kendini hayatın çeşitli alanlarında nasıl performans gösterdiği ile değerlendirirken yeme meseleleri yaşayan şahıslar bireyler varlık- larını vücutları, kiloları ve bunu denetim etmedeki hünerleri ile ölçerler. California Los Angeles Üniversi- tesi’nden Michael Strober yeme sorunu olan bireylerle yürüttüğü çalışmaların sonucunda bu bireylerin baş- kaları tarafından yetersiz yahut ortalama görünmekten korktuklarını, riskli yahut yeni durumlar karşısında isteksiz olduklarını, bizatihi harekete geçme ve hislerini ortaya koyma konusunda da geri planda kalmayı tercih ettiklerini belirtmektedir. Yeme bozukluğu yaşayan şahıslar “ya daima ya hiç” halinde iki uçta gidip gelen düşünme biçimlerine sahiptir. Mükemmeliyetçi yapı, düşük benlik hürmeti, takıntılı düşünce- lere eğilim, herşeyi denetim etme dileği, dürtüsellik, depresyon, çarpık vücut algısı ve aile içi sorunlar yeme bozukluklarına taban hazırlayabilmektedir. Medya ve moda dünyasının yarattığı hoşluk ve vücut algısı da, yeme bozukluklarının gelişimine katkıda bulunabilmektedir.
Yeme bozukluğuyla ilgili belirtiler, kişinin sorunlarla yüzleşmeyi reddetmesinin bir yoludur ya da hayatının denetimini ele geçirme teşebbüsüdür. Kişinin kendine rahatsız edici hisleri hissetmek için müsaade vermesi korkutucu olabilir. Çok yemek ya da yememek bu hislerden kaçınmayı sağlayan bir savun- ma düzeneği haline gelebilir. Lakin uzun vadede çözümlenmemiş ruhsal süreçler kişiyi bedensel ve ruhsal olarak daha derin bir çöküntüye sürükler. Yemek yemenin olağan ömrün sürdürülmesi için gereken bir davranıştan çıkıp fazla gündeme oturduğu süreçlerde profesyonel yardım almaktan çekinilme- melidir.
0 Yorum