Dünyada ve Türkiye’de turizm kesiminin gelişmesiyle birlikte insanların seyahat etme nedenleri de değişmiş, buna bağlı olarak birbirinden farklı birçok turizm hali ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de sıhhat turizmidir. Sıhhat turizmi, sıhhatine kavuşmak için ikame ettiği ülkeden öteki bir ülkeye rastgele bir nedenle tedavi maksadıyla gidilmesidir (1). Sıhhat turizmi Antik Yunan’dan bu yana yapılagelmektedir. Yunan hastaların o periyotlarda Epidauria isimli kasabaya akın ettikleri kayıtlarda bulunmaktadır. İlerleyen yüzyıllarda da şifa arayan hastalar SPA yada sanatoryumların bulunduğu yerlere seyahat etmişlerdir.
Gelişmiş ülkelerde nüfusun giderek yaşlanması ve yaşlılıkla bir arada kronik hastalıkların artması, buna bağlı olarak artan tedavi harcamaları hem ülke toplumsal güvenlik sistemlerini hem de tedavi hizmetlerini kendi gelirleriyle karşılayan bireyleri zorlamaktadır ve maliyetlerin daha ucuz olduğu ülkeleri tedavi olmak için seçmelerine neden olabilmektedir. Uzun bekleme müddetleri, kozmetik sebeplere bağlı cerrahi müdahalelerin sıhhat güvenlik kurumları tarafından karşılanmaması bu ülkelerde yaşayan insanları yurt dışında tedaviye olmaya sevk edebilmektedir. Ayrıyeten kök hücre tedavisi üzere kendi ülkelerinde bulunmayan ya da kimi etik mevzularla sınırlanan tedaviler yada birtakım hastalarda cinsiyet değişimi, plastik cerrahi üzere mahremiyet gerektiren hususlarda yurtdışında gözlerden uzak bir ortamda tedavi edilmeyi tercih edebilmektedirler.
Tüm bu sebeplere karşın seyahat edenlerin çoğunluğu en ileri teknolojiyi, daha uygun kalitede hizmeti aramakta ve sıhhat hizmetine daha suratı ulaşmayı istemektedirler. Sıhhat turizmi pazarında gerçek ve sağlam bir data tabanı oluşturmak için, Mc Kinsey 20 den fazla sıhhat turizmi merkezinde çalışma yaptı. Tahlilleri sonucunda sıhhat turizminin en sık sebeplerini sırasıyla en gelişmiş teknoloji arayışı, gerekli tedaviden daha uygun olana erişim, gerekli tedaviye daha süratli erişim, gerekli tedaviye daha az maliyetli erişim ve keyfi olarak istenen tedaviye daha az maliyetli erişim olarak rapor etmişlerdir (2).
Görüldüğü üzere medikal turistlerin en büyük segmentini %40’lık oran ile dünyadaki en ileri teknolojiyi arayan hastalar oluşturmaktadır. Bu bireyler araştırmalarını yüksek kalitede sıhhat hizmeti bulmak için yaparlar ve potansiyel destinasyonun yakınlığına yahut tedavinin maliyetine çok daha az değer verirler. Bu hastaların dağılımı şu haldedir; %38 Latin Amerika ülkeleri, %35 Orta Asya ülkeleri, %16 Avrupa ülkeleri ve %7’si de Kanada’dandır ve genel olarak Amerika’ya seyahat etmektedirler.
Medikal turistlerin %32’si ile ikinci büyük segmenti oluşturan kümesi ise yaşadıkları ülkedeki tedaviden daha düzgün bir tedavi arayan seyehatçilerdir ve bunlar ekseriyetle gelişmekte olan ülkelerden gelmektedirler. Bu kümedeki hastalar destinasyon seçerken maliyet, uzaklık ve farklı kültürler üzere ögelere karşılık alacakları tedavinin kalitesini tercih ederler. Ayrıyeten hastaların bir kısmı belirli bir düzeye kadar maliyetleri göz arkası edebilirken öteki bir kısmı daha yüksek kalitede hizmeti en yeterli fiyata almaya çalışırlar.
Üçüncü büyük segment ise gereksinim duyduğu sıhhat hizmetine daha süratli ulaşmaya çalışan insanlardan oluşur, bilhassa de kendi ülkelerinde ortopedi, genel cerrahi ve kardiyoloji kısımlarında uzun bekleme müddetleri olan bireylerdir bunlar.
Medikal seyahatçilerin yalnızca %9’luk kısmı daha düşük maliyet arayan hastalardan oluşmaktadır ve büyüme potansiyeli en yüksek olan segmenttir. Yapılan tedavilerin fiyatlarının dünyanın değişik ülkelerinde önemli farklılıklar göstermesi nedeniyle hastalar yapılacak sürece de bağlı olarak önemli manada tasarruf edebilirler. Bu kümenin %99’ unu Amerika’dan gelen hastalar oluşturmaktadır. Bu kümedeki hastaların %30’u ortopedik tedavi ve 16%’ sı genel cerrahi için seyahat etmektedirler.
Sağlık Maksatlı Seyahatların Gruplandırılması ve Uygulanan Tedaviler
Literatür sıhhat maksatlı seyahatları üç kümeye ayırmaktadır:
Termal ve SPA-welness: Kaplıca suları yahut otelcilik hizmetleriyle birlikte medikal masaj, peloid üzere birtakım tamamlayıcı tıp uygulamalarının yapıldığı sıhhat turizmi.
İleri yaş ve engelli turizmi: Yaşlı ve engellilerin bakım, rehabilitasyon ve medikal tedavilerinin bir ortada olduğu sıhhat turizmi çeşidi.
Medikal turizm: Milletlerarası hastaların tedavi ve rehabilitasyon gayeli sıhhat kurumlarından hizmet alması halinde olan sıhhat turizmi hali.
Medikal turizm kapsamında uygulanan tedaviler;
Kozmetik cerrahi
Diş Hekimliği
Kardiyoloji/kalp ameliyatı
Onkoloji tedavileri
Ortopedik cerrahi
Obezite cerrahisi
Doğurganlık/üreme sistemi
Organ, doku ve hücre transplantasyonu
Göz ameliyatı
Teşhis ve check-up
Başlıca Sıhhat Turizmi Destinasyonları
Hindistan, Tayland, Singapur, ABD, Brezilya, Malezya, Almanya, Meksika, Güney Afrika, Kosta Rika medikal sıhhat turizminde başı çeken ülkelerdir. Daha sonra gelen ülkeler ise Macaristan, Kosta Rika, Polonya, Suudi Arabistan, İsviçre, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye, Çin, İspanya, İngiltere, Avustralya, Küba, Fransa, Panama, Filipinler, Belçika, Karayipler, Almanya, İsrail, Japonya, Monako, Yeni Zelenda, Güney Kore, Tayvan, Tunus.
Türkiye’nin Sıhhat Turizmindeki Durumu
Medikal Turizm:
Türkiye son devirlerde medikal sıhhat turizminin en beğenilen destinasyonları ortasında yer almaktadır. Bilhassa son yıllarda gerek kamu hastaneleri gerek özel kesim gerekli altyapı yatırımını yapmış, hastaneleri hem fiziki kuralları açısından hem de teknolojik seviyede iyiletirmişlerdir. Yetişmiş doktor ve sağlık personeli açısından da gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşmıştır. Son yıllarda dünyanın farklı ülkelerinden çok sayıdaki hastanın tedavi için Türkiye’yi tercih etmektedir.
Türk hekimlerinin muvaffakiyetleri da azımsanmamalıdır. Bilhassa beyin cerrahisi ve plastik cerrahide yapılan başarılı ameliyatlar dünya tarafından da izlenmektedir. Lakin ülkemize tedavi için gelen hastaların büyük bir kısmı göz cerrahisi için gelmektedir.
Kalp hastalıkları, estetik ve diş operasyonları kapsamında da çok sayıda hasta gelmektedir. Başta İngiltere ve Almanya olmak üzere, Belçika, Hollanda, Rusya ve İsrail’den bu sebeplerle gelen turistler hem tatil yapmakta hem de tedavi olmaktadır.
Türkiye’ye Gelen Sıhhat Turistlerinin Ülkelere Nazaran Dağılımı:
Bünyesinde Türk nüfusu barındıran ülkeler (Fransa, Hollanda, Almanya)
Altyapı ve doktor eksikliği nedeniyle kâfi tıbbi hizmet alamayan gelişmekte alan ülkeler (Balkan ülkeleri, Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetleri)
Sağlık hizmetlerinin kıymetli olduğu ve sigortaların kapsamadığı hizmetleri talep eden hastaların bulunduğu ülkeler (Amerika, İngiltere, Almanya)
Uzun bekleme müddetlerinin olduğu ülkeler (İngiltere, İrlanda, Hollanda, Kanada)
İkili mutabakatlar çerçevesinde Türkiye’ye muhakkak sayıda fiyatsız hasta gönderen ülkeler (Libya, Kazakistan, vb) (2).
Ülkemizin sıhhat turizmi potansiyeli açısından avantajlarını sıralayacak olursak;
Dünya coğrafyasındaki yeri; direkt ulaşımda kolaylık sağlaması
Vize uygulamalarındaki kolaylıklar
Hekim, hemşire ve insan kaynağı kalitesi
Hastanelerimizin dünya standartlarındaki teknolojik donanımı ve kalitesi (JCI sayısı)
Fiyatlarımızın gelişmiş ülkelere nazaran rekabet gücü sağlaması
Mevcut potansiyelinin ve kültürel mirasın sıhhat hizmetlerine yansıması
Avrupa’da yaşayan ve sıhhat hizmetini Türkiye’de almayı tercih eden vatandaşlarımız
Türk hizmet anlayışı
Arap ve İslam ülkeleri açısından İslam ülkesi olması
İstatistiklerle Türkiye’de Sıhhat Turizmi
Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) bilgilerine nazaran yurt dışından kamu ve özel hastanelerine tedavi gayeli gelen turist sayısı 2008 yılında 74 bin 93 kişiydi. Bu sayı 2013 yılında 4 katına çıkarak 300 bin düzeyine ulaştı. Bu sayılara turistik gayeli gelip saç ekimi, estetik müdahale üzere operasyonlar geçirenler eklendiğinde 300 binden 480 bine yükseliyor.
Yurt dışından Türkiye’ye tedavi hedefli gelenlerin vilayetlere nazaran dağılımına bakıldığında turizm bölgelerinin öne çıktığı ve Antalya’nın birinci sırayı aldığı görülüyor. 2012 yılı itibariyle Antalya’ya gelenlerin sayısı 87 bin 162 iken, İstanbul 68 bin 842 kişi ile 2. Sırayı alıyor. İzmir, Muğla ve Aydın üst sıraları paylaşan vilayetlerimiz ortasındadır.
Medikal turistler en çok Libya, Almanya ve Irak’tan, turistin sıhhati kapsamında hizmet alan hastalar ise en çok Rusya, Almanya ve İngiltere’den gelmektedir. Genel olarak bakıldığında milletlerarası hastaların en fazla geldikleri ülkelerin Almanya, Libya ve Rusya olduğu rapor ediliyor.
Medikal turizm kapsamında gelen hastaların kliniklere nazaran dağılımına bakıldığında göz hastalıklarının birinci sırayı aldığını görüyoruz. Her 7 hastadan birinin göz için geldiği kaydedilmektedir. Sağlık Bakanlığı raporunda alt birimlere nazaran kıymetlendirme yapmadığını rapor ediyor, lakin alt üniteler dikkate alındığında onkoloji, kardiyovasküler ve estetik cerrahinin ön planda olduğu bilinmektedir.
Joint Commission International (JCI):
Sağlık hizmetleri alanında ABD’deki en eski ve en büyük standart belirleme ve akreditasyon kurumudur ve 20.000’den fazla kurumu kıymetlendirerek bu kurumlara, inançlı ve faal bakımda mükemmeliyete ulaşma konusunda ilham vermektedir.
Sağlık hizmetlerini, güvenirliği son derece yüksek bir sanayiye dönüştürmek için çalışan bu merkez, dünyanın dört bir yanındaki önde gelen hastaneler ve sıhhat sistemlerinden oluşan iştirakçilerine, sıhhat bakımının en kritik kıymet arz eden güvenlik ve kalite alanlarında gelecekte kaydedilecek iyileştirmeleri dokümante etmek, tahlil etmek ve tetiklemek emeliyle rehberlik etmektedir.
Sağlık Bakanlığı raporuna göre 4 milletlerarası hastadan 1’inin JCI tarafından akredite edilmiş olan hastaneleri, 3 milletlerarası hastadan 1’inin ise 3 yahut daha fazla hastaneden oluşan küme hastaneleri tercih etmektedir.
Sağlık Bakanlığı Hedefleri
TÜRSAB raporuna nazaran Türkiye’de 2023 yılında 2 milyon milletlerarası hasta tedavi edilmesi planlanıyor. Bu nedenle hem turizmciler hem de sıhhat dalı çalışmalarını sürdürmektedir. Sıhhat Bakanlığı’nın bugün itibariyle 32 bin yatak kapasiteli hastane inşaatı hala devam etmektedir. Ayrıyeten kamu-özel bölüm paydaşlığıyla yapılan inşaatlar bulunmakta ve bunların 2016-2017 yıllarında devreye girmesi planlanmaktadır. Altyapı çalışmaları tamamlandıktan sonra sıhhat turizmden gelir beklentisi 2017-2018 yıllarında 9-10 milyar dolar, 2023 yılında da 20-25 milyar dolardır.
Doğru adımlar atılırsa 2023 yılı için hedeflenen 2 milyon memleketler arası hasta ve 20 milyar dolar sıhhat turizmi geliridir.
Geliştirilmesi Gereken Turizm Siyasetleri ve Pazarlama Stratejileri
Sağlık turizmi nereden bakılırsa bakılsın önüne geçilemeyecek ve geçilmemesi gereken bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkeler ortası işbirliği ve iştiraklerin artması, bireyin hudut ötesi seyahat özgürlüğü, sonların kolay aşılması ve vize üzere bunu önleyici pürüzlerin azalması, sıhhat turizminin ülkelerin gelirlerinde önemli artışlara sebep olması, seyahat ve tatil turizminin bıraktığı gelirlerin (ortalama 650 Dolar) kişi başına sıhhat turizminden elde edilen gelirlere oranla çok düşük kalması pek çok ülkenin sıhhat turizmini bir siyaset olarak ele almasına ve bu alanda önemli yatırımlar yapmaya yönelmesine sebep olmuştur.
Ancak Türkiye’de sıhhat turizmi için yapılmış milyarlarca dolarlık yatırıma karşın talep kâfi ve şimdi istenen seviyede değildir. Bunun nedeni de hususla ilgili olarak yurt dışında tanıtımların az olması ve tesirli satış ve pazarlama ağının kurulamamış olmasıdır. Sıhhat alanında hem nitelikli insan gücü hem de sıhhat altyapısı ve teknolojisiyle öne çıkan Türkiye’nin medikal turizmde yerini daha da güçlendimesi için bilhassa tanıtım ve pazarlamaya odaklanması gerekiyor (2). TÜRSAB bünyesinde faaliyet gösteren 22 İhtisas Komitesi’nden biri olan Sıhhat Turizmi Komitesi de bu alanda çalışmalarını sürdürüyor. Komite son olarak yüksek sayıda hasta gelen Azerbaycan’ın Sağlık Turizmi Birliği ile işbirliği mutabakatı yapmıştır.
Sağlık Turizminin geliştirilmesi konusunda sağlık bakanlığı önemli adımlar atmış ve üniteler oluşturmuştur. Kasım 2014’de Kalkınma Programı yayınlayarak bir hareket planı belirlemiştir. Bu aksiyon planının ana bileşenlerini ve bileşenlerin sorumlularını şu halde özetlelenebilir:
Sağlık turizmine yönelik kurumsal ve hukuksal altyapının geliştirilmesi
Sağlık turizmi alanında fiziki ve teknik altyapının iyileştirilmesi
Sağlık turizmi hizmet kalitesinin artırılması
Sağlık turizmi alanında faal tanıtım, pazarlama yapılması ve milletlerarası işbirliğinin artırılması
Medikal turizm tıpkı vakitte o ülkenin vatandaşlarının üzerinde potansiyel bir tesir oluşturmakta ve bu ülkelerdeki sıhhat hizmetlerinin de geliştirilmesine yardımcı olmaktadır. Yabancı hastalara sunulan sıhhat tedavi ve hizmetlerine karşılık gelişmekte olan ülkeler tarafından elde edilen bu gelirlerin bu ülke yurtdaşlarına sunulan sıhhat hizmetlerinin de gelişmesine ve bu gelirlerin bu ülke yurttaşlarına sunulan sıhhat hizmetlerinin gelişmesine ve bu hizmetlerin kendi yurttaşları için daha erişilebilir olmasına katkı sağlamaktadır.
Kısa bir geçmişi olmasına karşın, sıhhat turizmi giderek büyüyen bir bölümdür ve dalın tüm paydaşlarını içerir. Bu fırsatların kıymetlendirilmesi ve ülke iktisadına kazandırabileceklerini göz önüne alarak bu alanda gerek akademik, gerekse kamu ve özel kesimin ilgini canlı tutmak kıymetlidir.
0 Yorum