RADYOTERAPİ NEDİR?

Radyasyon, dalgalar ya da parçacıklar tarafından taşınan özel bir güç çeşididir. Özel cihazlarca üretilebilir ya da radyoaktif olarak isimlendirilen unsurlar tarafından salınabilir.

Radyasyonu hastalıklı organa yönlendirebilmek için özel aygıtlara ihtiyaç vardır. Bu biçimde, yüksek dozdaki radyasyon gücünün tedavi gayesi ile kullanılmasına “radyoterapi” ya da “ışın tedavisi” ismi verilir.

Yüksek dozdaki radyasyon hücreleri öldürebilir yahut bölünüp çoğalmalarını engelleyebilir. Radyasyon tedavisinde olağan hücreler de etkilenebilir fakat kanser hücreleri olağan hücrelere nazaran çok daha süratli bölünüp çoğaldığından radyoterapi kanser hücreleri üzerinde olağan hücrelerden daha tesirli olmaktadır. Ayrıyeten olağan hücrelerin toparlanıp eski haline gelmeleri kanser hücrelerine nazaran çok daha kolay ve süratli olmaktadır.

“Planlama” denilen etapta, hekimler, hastalıklı dokuların en fazla, olağan dokuların ise en az radyasyona maruz kalması için gerekli çizimleri yaparak tedaviyi yönlendirmektedir.

Radyoterapi Ne Vakit, Nerede Kullanılır?

Vücudun çabucak hemen her bölgesindeki bir çok kanser tipinde radyoterapi kullanılmaktadır. Kanser hastalarının yarıdan fazlasında cerrahi ve ilaç tedavisi üzere tedavilere ek olarak radyoterapi de uygulanmaktadır.

Bazı kanser tiplerinde radyoterapi tek tedavi yoludur. Radyoterapi bazen cerrahi öncesinde tümörü küçültme maksadı ile verilmektedir. Birtakım tümörlerde ise cerrahi sonrasında kalmış olabilecek kanser hücrelerini temizleme maksadı ile uygulanır. Cerrahi esnasında radyoterapinin uygulandığı prosedürler de vardır. Cerrahi olmadan radyoterapi ve kemoterapinin direkt uygulandığı kanser tipleri de olabilir.

Hızlı Bir Randevu

Kanser teşhisi alan bir hastanın kendisine önerilen değişik tedavi seçeneklerini bilmek en doğal hakkıdır. Bu maksatla Radyasyon Onkoloğu Doktoru tarafından gerçekleştirilecek olan birinci muayene randevusu verilir. Bu randevu radyoterapiye gereksiniminiz olup olmadığını belirlemek ve radyoterapi almanıza karar verilmesi durumunda tedavinin detaylarını, oluşabilecek yan tesirleri ve bu tesirlere karşı alınacak tedbirleri konuşmak için birinci görüşmedir. Dilek ederseniz bu görüşmede yakınlarınızı yanınızda bulundurabilirsiniz.

Hazırlık Seansı

Tedaviye başlamadan evvel, bilgisayarlı planlama tomografisi ile birlikte hazırlık seansı yapılır.

Amaç tedaviyi bireye özel kılmak ve kanserin tipine ve yaygınlığına nazaran seçilmesi gereken ışınlama tekniğini belirlemektir.

Bu hazırlık seansı ve tedavinin kendisi hakkındaki detaylar (özellikle seansların sıklığı ve süresi) size birinci muayene esnasında bildirilecektir.

Öncelikle radyoterapi seansları sırasında aygıtın içindeki yatış durumunuz belirlenir, daha sonra bu konumda bilgisayarlı tomografi çekilir.

Tedavi planını bilgisayarlı tomografi ile yaparak tümörlü ve/veya tümörün yayılımı için en riskli bölgelerin belirlenmesinin yanısıra korunması gereken olağan dokuların da tespiti yapılır.

Bu esnada da deri üzerinde işaretlemeler yapılarak bir radyoterapi seansından başkasına maksat hacmin tıpkı kaidelerde ışınlanması sağlanmaktadır.

Radyoterapi seanslarında tanımlanan dozun en hassas biçimde verilip ışınların bedende gerçek yere ulaşması, tedavi boyunca hasta konumunun bozulmayıp her tedavide birebir konumun sağlanması ve hastanın rahatının en yeterli formda sağlanması için ortamın hareketsiz hale getirilmesi değerlidir. “İmmobolizasyon” dediğimiz bu süreçte kimi aksesuarlar kullanılabilir. Hazırlık seansı bitiminden sonra tedavinizin gün ve saatleri tarafınıza bildirilecektir.

Hazırlık seansı ile birinci tedavi ortasında birkaç günlük müddet Radyasyon Onkoloğu liderliğinde Radyoterapi grubunun tedaviyi size ve hastalığınıza özel en yeterli formda hazırlığını yapıp en üst seviyede sonuç almak için gereklidir.

TEDAVİ SEANSLARI

Tedavi Nasıl Verilir?

Normal doku toksisitesini en aza indirmek için radyoterapi seanslara bölünerek verilir.

Toplam seans sayısı her hasta için başka belirlenir. Bu belirleme kanserin tipine, evresine, ışınlamanın hedefine ve hastanın genel sıhhat durumuna nazaran toplam doz ve bu dozun kaç seansta verileceğine nazaran yapılır.

Özel durumlar dışında tedavi şemalarının birçok günde bir kezdir ve genelde hafta sonları dışında haftada 5 gün uygulanır. Haftada 2 gün yani hafta sonları sağlıklı hücrelerin kendisini toparlaması gayesiyle tedavi uygulanmaz.

Radyoterapiyi kim verir?

Radyasyon ile hastalıkların tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir tabip olan “Radyasyon Onkoloğu” sizin gereksiniminiz olan tedavi tipi ve planını belirler.

Tedaviniz müddetince Radyasyon Onkologları, özel bir grup ile çalışır. Bu takımda bulunabilecek sıhhat grubu Medikal Fizik Mühendisi, Dozimetris ve Radyoterapi Teknikeridir.

Medikal Fizik Mühendisi: Aygıtların yanlışsız çalıştığını ve uygun dozda radyasyon verdiğini denetler.

Dozimetrist: Tedavilerdeki seans sayıları ve müddetlerini belirler.

Radyoterapi Hemşiresi: Tedavi müddetince hemşirelik hizmetleri verir ve yan tesirler ile başa çıkmanıza yardımcı olur.

Radyoterapi Teknikeri: Tedavi öncesi hazırlığınızı yapar, tedavi aygıtlarının çalışmasını sağlar.

Bu grup dışında diyetisyen, fizyoterapist, psikolog ve diğer sağlık çalışanlarından da yardım alabilirsiniz.

Seanslar Nasıl Gerçekleştirilir?

Kullanılan tekniğe nazaran değişmekle birlikte bir tedavi seansı 5 ila 45 dakika ortası sürebilir.

Her seansda Radyasyon Onkolojisi Teknikerimiz size yardımcı olacaktır. Doktor ve Fizik Mühendisi tarafından bilgisayarda planlanan tedavinin uygulamasından sorumlu olan kişi Radyoterapi Teknikeridir.

Radyoterapi Teknikeri tedavi masasına sizi yerleştirmek için yardımcı olduktan sonra dışarı çıkıp makinayı çalıştırır.

Seans müddetince, bir denetim ekranı ve interkom sayesinde sizinle daima bağlantıda kalır. Bir gereksiniminiz olursa aygıtı durdurup isteğinizi karşılar.

Tedavi Mühletince Dikkat Etmeniz Gereken Değerli Noktalar

Tedaviyi planlandığı üzere en âlâ formda uygulamak için size verilen konumda hareketsiz kalmanız kıymetlidir.

Işınlama esnasında huzmeleri görmez yahut rastgele bir şey hissetmezsiniz, yalnızca aygıtın çalıştığını duyarsınız.

Tedavi odalarında aygıtların çok ısınmalarını önlemek için ısı şuurlu olarak düşük tutulmaktadır. Münasebetiyle tedavi alacağınız oda ısısı size soğuk gelebilir.

Günlük programımızı korumak için sizden randevularınıza tam vaktinde gelmeniz istenecektir ve bizler de sizi tam vaktinde tedavi seansına almak için gereken her şeyi evvelce hazır hale getirmeye çalışırız. Fakat sık olmamakla birlikte bazen ortaya girebilecek acil hastalar yada aygıttan kaynaklanan problemler sebebiyle vakit zaman bekletilmeniz kaçınılmaz olmaktadır.

Herhangi bir sebeple tedaviye girememeniz durumunda ise o günkü seansınızı daha sonra alacak biçimde düzenlenecektir. Rastgele bir seansın büsbütün iptal edilmesi kelam konusu değildir. Kıymetli olan seansların gününde alınıp alınmamasından fazla seansların toplamıdır, ki bu da tedavinin bütünü için hesaplanan ve alınması gereken ışın dozudur.

Rahatınız için tedavi seansına gelmeden evvel kolay çıkarılıp giyilen elbiseler giymeniz tavsiye edilir.

Tedaviye aç gelmenize gerek yoktur. Radyoterapi sırasında daha evvel kullandığınız ilaçları almaya devam ediniz.

Cildinizi korumak için size önerilen kremleri tedaviden evvelki ve sonraki 2 saat içerisinde kullanmayınız.

Radyoterapi sırasında banyo yapabilirsiniz. Cildinizin pak olması cillte yan tesir gelişme mümkünlüğünü azaltacaktır.

Tedavinin Takibi

Tedavi mühletince tertipli biçimde Hemşire veya Radyasyon Onkolojisi Hekimi tarafından takibiniz yapılır.

Tedaviye bağlı olarak mümkün yan tesirleri tespit edilip, gerektiğinde pratik tavsiye ve ilaçlarla bu istenmeyen tesirlerin azaltılmasına yahut engellenmesine çalışılmaktadır.

Tedavi sürecinde her vakit durumunuz hakkındaki soru ve kaygılarınızı Hekimimize yahut takibinizi yapan Hemşirelerimizle paylaşmaktan çekinmeyiniz.

Tedavi sürecinde yahut tedavi aygıtında çok korku ve huzursuzluk hissediyorsanız psikolog desteği almanızı önermekteyiz.

Hastanede İzlem

Hastaların %95’den fazlası ayaktandır, bu nedenle ünitemizde yataklı servis bulunmamaktadır.

Yatırılarak tedavi edilmesi gereken hastalar, onkolojik tedavi ünitesine yahut hastanenin öbür bir servisine yönlendirilirler.

Yan Etkiler

Yan tesirler ekseriyetle birinci günlerde değil, ilerleyen günlerde, doz arttıkça başlayabilir. Her vakit meydana gelmeyeceği üzere şahıslara nazaran de değişiklik gösterebilir.

Bu yan tesirlerin bir kısmı halsizlik, yorgunluk üzere geneldir.

Tedavi edilen bölgeye özel yan tesirler ise sıklıkla tedavinin ikinci üçüncü haftasından sonra ortaya çıkabilirler.

Radyasyon Onkolojisi Hekimi ile birinci görüşmenizde yan tesirler ile ilgili bilgiler size aktarılacaktır.

Tedavi mühletince doktor ve hemşireler ihtiyaç duyduğunuz anda süreci en rahat formda geçirmeniz için size yardımcı olacaklardır, fikirlerinizi onlarla konuşmaktan çekinmeyiniz.