RADYOTERAPİ
Radyoterapi (ışın tedavisi) kanser hastalığının iyonize radyasyon kullanılarak tedavi edilmesidir. Radyoterapinin maksadı olağan dokuya mümkün olduğunca az ziyan vererek kanserli hücreleri öldürmek ve ya bölünüp çoğalmalarını engellemektir. Radyoterapi cerrahi sistemlere misal biçimde lokal bir tedavi prosedürüdür; tesirini de, yan tesirini de uygulandığı yerde göstermektedir.
Tedavi Planlaması
Radyasyon Onkoloğu Hekiminiz ile birinci görüşmede size tedaviyi ve muhtemel yan tesirleri anlatacak ve sonrasında tedaviyi onayladığınıza dair bir onam formunun imzalanmanızı isteyecektir. Onayınız alındıktan sonra planlama kademesine geçilecektir.
“Planlama” denilen evrede, tabipler, hastalıklı dokuların en fazla, olağan dokuların ise en az radyasyona maruz kalması için gerekli çizimleri yaparak tedaviyi yönlendirmektedir. Tedavi planını bilgisayarlı tomografi ile yapmak tümörlü ve/veya tümörün yayılımı için en riskli bölgelerin belirlenmesinin yanısıra korunması gereken olağan dokuların da tespitine müsaade verir. Bu süreç için öncelikle Medical Park Bahçelievler Hastanesi Radyoterapi Kısmında bilgisayarlı tomografi eşliğinde tedavi edilecek bölgenizin manzarası alınacaktır.
Planlama Tomografisinden Önce
Tomografi çekimi ve daha sonraki tedavi seansları sırasında sizden üst tarafınızdaki kıyafetlerin büsbütün çıkartılması istenecektir. Bu nedenle soyunma kabininden tedavi salonuna geçerken giymeniz gereken bir önlük verilecek ve bu önlüğü tedavi seansları boyunca beraberinizde getirmeniz istenecektir.
Tomografi çekimlerinden ve sonraki tüm tedavi seanslarından evvel idrar torbanızın ve bağırsaklarınızın büsbütün boşaltılması gerekmektedir. Daha sonar sizden 500 ml su içmeniz istenecektir. İdrarınızın sıkıştığını hissettiğiniz vakit da tomografi çekimine geçilir. Bu süreç her tedavi seansından evvel tekrarlanacaktır. Bağırsağınızın boş idrar torbanızın dolu olması oluşabilecek tadavi yan tesirlerini azaltmaya yöneliktir.
Tomografi çekimine geçildiğinde öncelikle radyoterapi seansları sırasında aygıtın içinde almak zorunda olduğunuz konumunuz belirlenir, daha sonra bu durumda bilgisayarlı tomografi çekilir.
Radyoterapi seanslarında tanımlanan dozun en hassas halde verilip ışınların bedende yanlışsız yere ulaşması, tedavi boyunca hasta durumunun bozulmayıp her tedavide tıpkı konumun sağlanması ve hastanın konforunun en yeterli halde sağlanması gerekmektedir. Bu sebeple Radyoterapi Teknikeriniz sizi sırtüstü yatırdıktan sonra ellerinizi göğsünüzün üstünde birleştirmenizi isteyecektir, dizlerinizin altına da bir diz altı aparatı yerleştirecektir. Gerçek durumu sağlamak için Teknikeriniz size yardımcı olacaktır. Her tedavi seansında birebir konumu almanız gerekmektedir.
Planlama Tomografisi Esnasında
Sabitleme sistemi ile size uygun konum verildikten sonra tomografiniz çekilecektir. Çekim sırasında tomografi masası yavaşça aygıtın içinden geçer, siz hiçbir şey hissetmezsiniz. Odada yalnız olacaksınız, lakin her vakit Radyoterapi Teknikeriniz cam pencerenin gerisinden sizi izleyecektir. Çekim esnasında sabit durmanız ve olağan nefes almanız gerekmektedir. Şayet acil bir şeye gereksiniminiz olursa, lütfen elinizi kaldırıp Radyoterapi Teknikerinizden yardım isteyin.
Planlama Tomografisi Sonrasında
Bir radyoterapi seansından başkasına gaye hacmin birebir koşullarda ışınlanmasını sağlayabilmek emeliyle cildinize işaretlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu gayeyle kolay çıkmayan mürekkepli kalemler kullanılır yahut çok daha uzun mühlet kalan “tatuaj” dediğimiz uygulama yapılabilir. Bu sebeple tomografi çekimi sonrasında sabit yatmaya devam etmeniz ve Radyoterapi Teknikerinizin işaretlemeler yapmasına vakit tanımanız gerekmektedir. Bu işaretlere tedaviniz bitene kadar muhtaçlık duyulması gerekmektedir. Yıkanırken bu işaretlerin çıkmamasına itina göstermek gerekir. Silinme olursa Radyoterapi Teknikerinize kesinlikle haber vermeniz gerekir. Lütfen silinmiş işaretleri kendiniz tamamlamaya çalışmayın.
Tedaviniz için gerekli radyasyon ölçüsü küçük günlük dozlara (fraksiyon) bölünürek olağan dokuların ve hücrelerin korunması sağlanmaktadır.
Doktorunuz, tomografi kesitleri ile amaç hacim ve olağan doku belirlemeleri yaptıktan sonra Dozimetrist ve Medikal Fizik Mühendisi ile görüşerek ne kadar doz verileceğini, bu dozun nasıl verileceğini ve kaç seans süreceğini belirler. Bu planlama safhası genelde 2-5 gün sürer.
Toplam tedavi mühleti genel olarak 8 haftadır. Aksi söylenmezse, tedavi her gün Pazartesi’den Cuma’ya kadar olacaktır. Her seansta tedavi odasında 15 – 30 dakika kalınmakla birlikte, radyasyon dozunun verilmesi 1 – 5 dakikalık bir müddette gerçekleşmektedir.
Radyoterapi seansları sırasında ağrı, acı hissetmezsiniz.
Cihazdan çıktıktan sonra radyasyon yaymazsınız, öbürleri ile temas etmenizde bir sakınca yoktur.
Tedaviye aç gelmenize gerek yoktur. Radyoterapi sırasında daha evvel kullandığınız ilaçları almaya devam ediniz.
İlk randevunuza geldiğiniz de, lütfen müracaata başvurun. İstişaredeki vazifeliler sizi tedavi odasına yönlendireceklerdir.
Tıpkı tomografide olduğu üzere her tedaviden evvel bağırdaklarınızı ve idrar torbanızı evvel boşaltıp daha sonra 500 ml su içmeniz gerekecektir.
Tedavi Esnasında
Tedavi sırasında hareketsiz durmanız, olağan nefes almanız gerekmektedir. Radyoterapi Teknikerleriniz tedavi masasının üzerine bilgisayarlı planlama tomografisindeki durumunuzu almanıza yardımcı olacak, tedavi makinesi içerisinde masa yavaşça hareket ettirilecektir lakin makine size dokunmayacaktır.
Radyoterapi teknisyeni, ışın verilmeden evvel odadan ayrılacaktır. Fakat bir monitör yoluyla dışardan izleneceksiniz.Tedavi sırasında yalnız olsanız da, konuştuğunuzda sesiniz hoparlörden duyulabilir ve teknisyen sizinle bağlantı kurabilir.
Radyoterapi aygıtları hayli büyüktür ve tedavi alanı etrafında değişik açılarda dönerken gürültü çıkarabilirler. Başlangıçta aygıtların büyüklüğü ve gürültüsü ürkütücü gelebilir. Aygıtların ilgili teknisyenlerce çalıştırıldığı ve düzgün çalışmalarının daima olarak denetim edildiği unutulmamalıdır. Tedavi odası ya da aygıtlarla ilgili olarak sormak istediğiniz soruları teknisyen ya da hekiminize sorabilirsiniz.
Tedavinin Değerlendirilmesi
Tedavi mühletince nizamlı biçimde Hemşire veya Radyasyon Onkoloğu Hekiminiz tarafından yan tesir takibiniz yapılır. Tedaviye bağlı olarak olası yan tesirleri tespit edip, gerektiğinde pratik tavsiye ve ilaçlarla bu istenmeyen tesirlerin azaltılmasına yahut engellenmesine çalışılmaktadır. Siz de her vakit durumunuz hakkındaki soru ve kaygılarınızı hekiminize yahut takibinizi yapan hemşirelere iletebilirsiniz.
Işın Tedavisinde Görülen Yan Etkiler
Yan tesirler ekseriyetle birinci günlerde değil, ilerleyen günlerde, doz arttıkça başlar. Her vakit meydana gelmeyeceği üzere şahıslara nazaran de değişiklik gösterebilir. Ayrıyeten yalnızca radyoterapinin uygulandığı bölgede görülmektedir. Beklenen yan tesirler Radyasyon Onkoloğu Hekimimiz ile birinci buluşmada size aktarılacaktır. Tedavi boyunca Doktor ve Hemşireler sizlere yardımcı olacaklardır, soru ve sıkıntılarınızı onlarla konuşmaktan çekinmeyiniz.
Yorgunluk
Çoğu hasta tedavi başladıktan sonra bir kaç hafta içinde yorgunluk hisseder. Radyoterapi sırasında, beden kendini yenilemek için büyük güç harcar. Hastalığınızın yarattığı gerilim, tedavi mühletince gidiş gelişleriniz ve radyasyonun tesirleri ile birleşince güçsüzlük ve yorgunluk hissi oluşur. Bu durum tedavinin tamamlanması sonrasında giderek azalır.
Tedaviniz müddetince yorucu aktivitelerden kaçınmanız, yorgunluk hissedince aktiviteleri kısıtlamanız daha uygundur.
Cilt Reaksiyonu
Akciğer kanseri radyoterapisinde genel olarak çok önemli bir cilt tepkisi gelişmemektedir. Tedavi alanındaki cilt dokusunun daha kırmızımsı, koyu renkte, hassas ya da güneşte yanmış üzere olduğunu farkedebilirsiniz. Bu tip rahatsızlıklar ya da kaşınma formundaki yakınmaların tedavisi için Hekiminiz yada Hemşireniz teklifte bulunacaktır.
Bağırsak Alışkanlıklarında Değişiklik
Tedavi sırasında bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler gözlenebilir. Bu ekseriyetle gayta yaparken zorlanma olarak ortaya çıkmaktadır ve ilerleyen periyotlarda kabızlık ve kanama görülebilir.
Sık İdrara Çıkma ve İdrar Yaparken Yanma
Işın tedavisinin en yaygın yan tesirlerinden biri de sık idrara çıkma ve idrar yaparken yanmadır. Bu durumda Hemşire ve Doktorunuza danışın; idrar yolları enfeksiyonu için antibiyotik verilecektir.
Genel Öneriler
Ilık su ve sabun ile paklık yapın, tedavi edilecek bölgede duş jeli, banyo yağları yahut banyo köpüğü kullanmayın, ovalamaktan, keselemekten ve kaşımaktan kaçının. Epilasyon kremi, ağda, talk pudrası, vs. tedavi edilen bölgede kullanmayın. Bedeninizin tedavi alanı dışındaki bölgelerinde bunları kullanmanızda sakınca yoktur.
Tedaviniz mühletince ve tedavi bitiminden sonra en az 1 yıl mühlet ile bu bölgedeki cildinizi güneşe maruziyetten koruyun. Güneşe çıkmanız gerekli ise sıkmayan hafif giysiler ile bölgeyi koruyun. Güneşten gözetici kremler için doktor veya hemşirenizin önerilerini alın.
Tedavi mühletince yan tesirler bitinceye kadar asla yüzme havuzlarına, denize, saunaya yahut hamama gitmeyin.
Günde 1.5 – 2 litre sıvı tüketmeye itina gösterilmelidir ve aşağıda belirtilen içeceklerin tüketilmesi azaltılmalıdır:
Kafeinli içecekler (çay, kahve, kola gibi)
Çok soğuk ve sıcak içecekler
Asitli meyve ve meyve suları
Alkol
Enerji içecekleri
Süt ve özel probiyotik destekler
Mümkünse her saat başı, sıvı tüketmeniz gerekmektedir.
İshal gelişmesi durumunda zerzevat ve lifli besinlerden kaçınılması gerekmektedir. Ayrıyeten çiğ zerzevat, baklagil yemek ve çorbaları, acı ve ağır baharat, ıspanak-semizotu üzere piştiği halde barsakları hızlandıran sebzelerden uzak durmak faydalı olabilir.
Eğer diyetle ishaliniz durmuyorsa Hemşire ve Doktorunuzu bu durumdan haberdar edin ve gerekli reçetenin düzenlenmesini sağlayın.
Tedavi Sonrasında
Tedaviniz bittikten sonra radyoterapinin yan tesirleri 7 – 10 gün ortası tepeye ulaşabilir. Bu müddet içerisinde oluşan yan tesirlerin şiddeti artabilir, hatta tedavi sırasında hiçbir yan tesir görülmese bile tedavi bittikten sonra ortaya çıkabilir. Bu yan tesirlerin çoğunluğu tedavi sonrasındaki birkaç aylık süreçte güzelleşecektir.
Tedavinin son günü 2 ay sonrasına denetim muayenesi için randevu almaya unutmayın. Yan tesirlerin şiddetli görülmesi durumunda 1 hafta içerisinde tekrar Radyasyon Onkoloğu Hekiminize başvurmaktan çekinmeyiniz.
0 Yorum