Osteoartrit, Diğer adıyla Kireçlenme..

OSTEOARTRİT; KİREÇLENME MECBURİ BİR BAHT MİDİR?

Osteoartrit Nedir?

Bedenlerimiz yaşımızın artmasıyla birlikte eskimektedir ve vakit, bizler farkında bile olmadan vücutlarımızı değiştirir. Çok az insan gençliğinden itibaren sıhhatine nitekim hürmet göstermektedir. Bazen hayat koşullarımız ağırdır ve vücut gücüyle çalışırız, bazen de biz vücudumuzu gereksiz yere zorlarız. Halk arasındakireçlenmeolarak bilinen ve tıp literatüründeosteoartritismini verdiğimiz hastalık da, en besbelli olarak makus kullanılmış vücutların hastalığıdır.

60 yaşını geçen her 5 bayandan ve her 10 erkekten birisinin osteoartriti gelişmektedir. Çoklukla yaşlanmayla bir arada karşımıza gelen hastalarımızda, bilhassa diz, kalça, bel, sırt ve el ağrılarında bu hastalık akla gelmektedir. Diz ve kalça ağrıları nedeniyle yürümekte zorlanma, ayakta durmakla artan bel ağrıları, başparmak kökünde ağrı ve el parmaklarında kemik çıkıntılarının gelişmesi hastalarımızın en fazla şikayet ettikleri hususlardır. Bugün için her ne kadar osteoartrit hastalığında son tedavi noktası protez cerrahileri olsa da, bu tedavi sistemine gelene kadar hastalara yapılabilecek gerçek tedaviler belirlenmeli ve bilhassa hami hekimlik yapılmalıdır.

Osteoartritin gelişiminde en kıymetli sebep mekanik meselelerdir. Eklemlerimiz, fazla yüklenmelere karşı hassastır. Çok yük, ya da muhakkak hareketlerin ömür uzunluğu daima yapılması, eklemlerin aşınmaya başlamasını sağlar. Yaşla bir arada kıkırdakların kendini tamir ve yenileme özellikleri de azalır. Bugün için kireçlenme yapan durumlar;

1.Artan yaş;60 yaş üzerine çıkıldığında her yıl, osteoartrit rski daha besbelli artar.

2.Fazla kilo;Her bedenin kendine nazaran ülkü tartısından daha fazla taşıdığı yük, bu riski daha da arttırır. Öte yandan kilonun yaptığı bu yük kalçada daha az iken, dizde çok daha barizdir. Bence burada en kıymetli faktörlerden biriside yürüme biçimimizdir. Yanlış yere basma alışkanlıkları sonunda doğal duruş biçiminin dışında, her adımda diz eklemi bir travmaya maruz kalır. Bu cins travmalar da, vakitle kıkırdak yapının ödemli hal almasına yol açar. Bu durum devam ettikçe, diz kıkırdağında daima bir tamir gayreti gerçekleşir ve bu da ileride osteoartriti tetikler. Ömrünü tarlada ve merdivensiz bir meskende geçiren tıpkı kiloda iki bayan kıyaslansa, tarlada daima çalışma sonucu toprağa denetimsiz basmanın diz üzerine yaptığı olumsuzluk daha âlâ anlaşılabilir. Öte taraftan, zayıf bir beşerde da osteoartrit gelişebileceği unutulmamalıdır.

3.Kadın olmak;Yaşla bir arada değişen hormonal istikrarın ve östrojen azlığının, kıkırdak yapısı üzerine tesiri olduğu düşünülmektedir.

4.Eklem zedeleyici travmalar;Burada kastettiğim, dize alınan darbelerdir. Yüksekten atlamalar, düşme üzere olaylar anlaşılmalıdır.

5.Bir bacağın başkasından 1cm den daha uzun olması;Küçük ve anlaşılmayan bir bacak farkı, her vakit kısa bacak üzerine travma tesiri yapacaktır. O kadar küçük fark tahminen de anlaşılmadan yıllar geçecek ve şahısta osteoartrit gelişecektir.

6.Genetik özellikler;İşin gerçeği 11 genin kireçlenme ile alakalı olduğu düşünülmektedir. Meğer bu tesir son derece zayıf bulunmuştur. Kireçlenme açısından eklemleri farklı ele almak gerekir. Örneğin hasarlı el kireçlenmesi diyeceğimiz “eroziv osteoartrit”için genetik yatkınlık, diz ve kalçadan farklı ve daha besbellidir. Bu türlü hastaların bilhassa bayanlar için geçerli olan ve benim anne-teyze-hala ellerinin durumu ile hastanın elinin benzeri formda olma ihtimali ortasında bağlantı vardır.

olarak sıralanabilirler. Bu faktörler içerisinde en öne çıkanı yaş ve kilodur.

Hastatığın geliştiğini nasıl anlarız?

Yıllardır inanılan görüş, bu hastalığıniltihapsız bir romatizmaolduğu tarafındaydı. Meğer benim de inancım ve son bilgiler ışığında, hastalığın kendine ilişkin bir romatizmal tepki da içerdiğini gösterir. Bu anlayış farkı, osteoartriti tedavi edilebilir hastalıklar sınıfına yaklaştırır.

Bu hastalığa teşhis konulmasında birinci adım, şikayeti uygunca dinlemektir. Hangi eklem yahut eklemlerde ağrıların olduğunu ve bu ağrıları günün hangi vakitlerinde olduğunu bilmemiz gerekir.Osteoartritte;

1. Ağrılar hareketle artar.
2. İstirahat edince ağrı azalır. Sabah ağrısız kalkılır ve ağrı gün içinde artar.
3. Merdiven, namazda dizi katlamak, oturarak yenilen yemekler ve klasik tuvalet kullanımı bilhassa diz ağrısını arttırır.
4. Kalça ekleminde değişiklikler dizden daha yavaş seyreder.
5. El işi, soğuk su ile uğraşmak da el ağrılarını arttırır
6. Ayakta kalmakla ağrılar bilhassa bel ve dizde artar.

Tanı koyarken

1. Hasta ile uygun bir sohbet ve akabinde muayene birinci adımdır
2. Şikayet edilen bölgenin kolay sinemaları görülür
3. Konusunda uzman şahısların ve artık bilhassa tüm romatoloji kliniklerinin kullandığı ultrasonografi de teşhiste yardımcı ve kolay bir testtir.
4. Gerekirse ileri görüntüleme testleri istenir (MR yahut tomografiler)
5. Nadiren öbür iltihaplı romatizmalardan dikkatlice ayırmak gerekir

Film çekmek bize yol göstericidir. Burada bozulmuş eklem yapıları, daralma ve hasar anlaşılır. 60 yaşının üzerinde şayet bir hastada ameliyat düşünülmüyorsa MR çekmek son derece gereksiz bir tetkiktir.

Tedavi metodları hakkında yorumlarım

1. Erken teşhis koymak tedavide birinci ve en kıymetli adımdır. Zira osteoartritte tedaviye erken başlanmazsa, kalıcı değişiklikler oluştuktan sonra tesirli tedavi çok zordur.
2. En tesirli tedavi prosedürü, eklemi zorlayan faktörü ortadan kaldırmaktır. Bu faktör, en sık görülen osteoartrit formu diz ekleminde olduğu için, kilo vermektir. Gençlik çağından itibaren sporu hayatın bir modülü yapmak ta değerli bir gözetici hekimliktir.
3. Hayat biçimi değişiklikleri yapılmalıdır. Bu planı yaparken, hangi eklem etkilenmişse ona nazaran farklı teklifler yapılır. Örneğin diz osteoartriti olan birisinin merdivenden, el osteoartriti olan birisinin de el örgüsü yahut elle yapılan paklık işlerinden kaçınması üzere.
4. Cerrahi işi biraz baş karıştırıcıdır. Diz eklemine yapılan artroskopik cerrahilerin bir yararı olup olmadığı hala anlaşılabilmiş değildir ve bilimsel makaleler bizlere bu hususta ikna edici sonuçların oluşmadığını belirtir. Düzeltici yani protezsiz cerrahiler ise fakat çok özel ellerde ve seçilmiş olaylarda başarılı olabilmektedir. Protez cerrahisi için önemli dehşetler vardır. Bu noktada, sıklıkla ileri yaşa sahip olan hastalarımızın, şeker tansiyon üzere ek hastalıklarının da olması, doktoru ameliyat yapmaktan uzaklaştırmaktadır. Protezlerin aşikâr bir ömrü vardır diye bilinir ve bir protez konacaksa, hastanın ileri yaşlarda cerrahi için gelmesi istenir. Meğer bizler kaç yaşında olursak olalım, kaliteli yaşamak ve hayattan zevk almak isteriz. Geceleri bizi yataktan kaldıran bir diz ağrısını 50 yaşında ameliyat ile ortadan kaldırma imkanı varken, hastaya bu ameliyatı yaşlanınca yapalım demek, hastanın ömrünü kalitesiz bir formda yaşamasını istemektir. Ben bu noktada kendime daima şu soruyu sormaya çalışırım ve ben olsam ne isterdim derim. 80 yaşında ve hayat dolu bir beşere da cerrahiyi, yalnızca yaşı nedeniyle yapmamak bence yanlış bir davranış olacaktır.
5. Bugüne dek osteoartritin ilaç tedavisinde daima ağrı kesiciler temelli bir tedavi yaklaşımı benimsenmiştir. Meğer, daima ağrı kesici alan birisinin, eklemini yanlışsız konumda muhafaza imkanı da azalacaktır. Bir yandan osteoartritin de kısmi iltihabi bir romatizmal hastalık olduğuna dair artan kanıtlar varken, bu hastalığı tedavi etmek için yalnızca ağrı kesicileri kullanma eforu yetersiz bir tedavi yaklaşımıdır. Lakin bu bahiste da kesin tahlil diyebileceğimiz ilaçlar şimdi mevcut değildir ve tabiplerin kendi deneyimlerine dayalı farklı tedavi formülleri belirmektedir.. Son devirde artan ve kıkırdak geliştirici olarak nitelenen hiyaluronik asit ve glukozaminoglikanın hakikaten tesirli olup olmadıkları tartışmalı olup, gerçek hadiselerde yarar sağlayabilmektedirler.
6. Eklem içi kortizon uygulanması, dizde 1-2 defa denenebilir. Fakat sık tekrarlanan enjeksiyonlar diz kıkırdağının zedelenme suratını da arttıracaktır.
7. Kıkırdak nakilleri, büyüme hormon önleyici ilaçlar, kök hücre tedavileri şimdi tatminkar sonuçlar sağlamamıştır.
8. Omuz ekleminin, omurgaların osteoartritinin de temel tedavi tekniği idmandır.
9. Son vakitlerde hastalarımızın daha bir merakla sorduğu, halk ortasında kök hücre tedavisi denilen lakin gerçek manasında kök hücre ile alakası olmayan PRP tedavisi giderek yaygın bir hal almıştır. Bu mevzudaki şahsi kanaatim de bu sistemin etkisiz olduğu istikametindedir ve çalışma sonuçları bu tarafta uygun bir sonuçtan bahsetmemektedirler.
10. El osteoartritinin daha farklı kıymetlendirilmesi gerektiğini unutmayalım.