Kalp sıhhatini tanımlamak için öncelikle kalp hastalıklarının ne manaya geldiğine ve kapsamına değinmek yararlı olacaktır.
Kalp hastalıkları genel olarak; kalp ve kan damarlarına bağlı olarak meydana gelen hastalıklardır. Bu tarifi daha lokal olarak ele alırsak kalp ve damar hastalıklarını; koroner kalp hastalıkları, kalp yetmezliği, serebrovasküler hastalıklar, hipertansiyon, periferik arter hastalığı, romatizmal kalp hastalıkları, konjenital kalp hastalıkları ve kardiyomiyopatileri kapsayan durumlar olarak tanımlayabilmekteyiz. Tıbbi isimleri yabancı görünse de, sıklıkla karşımıza çıkan ve aslında bir halde günlük hayatta aşina olduğumuz bu hastalıklar, bize sağlıklı bir kalp yapısının nasıl olması gerektiği hakkında yol gösterici olacaktır. Örneğin koroner kalp hastalıkları, kalbin etrafını çevreleyerek beslenmesini sağlayan atardamarlara verilen isimdir ve bu kalp rahatsızlıkları, beslenme bozuklukları, çok yağlı beslenme, hareketsiz bir ömür sürme üzere nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Periferik arter hastalıkları ise, kalp dışındaki başka tüm doku ve organlara giden atar damarlarda meydana gelen rahatsızlıklardır. Bu hastalıkların temelinde de, beslenmeye bağlı olarak meydana gelen (örneğin kolesterol kaynaklı) daralmalar ve damarın beslediği bölgeye gereğince kan gidememesi durumları bulunmaktadır.
Kalp sıhhati, kalp ve kan damarlarının işlevlerini problemsiz ve sistemli bir halde yerine getirebilmesi olarak tanımlanabilir. Bu sebeple, beslenme ve kalp sıhhati bir bütün olarak ele alınmalı, kalp ve kan damarlarında işlev bozukluklarına yol açacak ömür standartları bilinerek hareket edilmelidir.
Kalp Sıhhatini Tehdit Eden Risk Faktörleri Nelerdir?
Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) sunmuş olduğu vefat bilgilerine nazaran, toplam ölümlerin içinde kalp hastalıklarının hissesinin gitgide artmakta olduğu gözlemlenmektedir. Tüm mevt nedenleri içinde birinci sıralarda kalp hastalıklarına bağlı vefatlar bulunmaktadır. Bu istatistik bilgileri de dikkate alarak, kalp sıhhatini tehdit eden risk faktörlerini unsurlar halinde şu formda sıralayabilmekteyiz:
1.Yaş Faktörü
İstatistikler doğrultusunda değerlendirirsek, kalp hastalıkları için risk oluşturan yaş faktörü:
- Erkeklerde 45 yaş ve üstü
- Kadınlarda 55 yaş ve üstü için önemli tehdit ögesi oluşturmaktadır.
Kalp sıhhatini tehdit eden yaş faktörü, bayanlarda da erkeklerde de değerli bir faktör olarak ortaya çıkmakta lakin, cinsiyete bağlı olarak daha geç gelişim göstermektedir. Bayanlarda erkeklere oranla, kalp ve damar hastalıkları gelişmesi 7 ile 10 yıl daha geç gerçekleşmektedir.
2.Ailede Kalp Hastalığı Bulunması
Kalp sıhhatini tehdit eden kalp ve kan damarı hastalıkları bilhassa, kalıtsal olarak ortaya çıkma yatkınlığı oluşturmaktadır. Bilhassa birinci derece akrabalar yoluyla, erkeklerde 55 yaşından, bayanlarda ise 65 yaşından evvel koroner arter hastalığına yatkınlık bulunma ihtimali artmaktadır.
3.Sigara yahut Tütün Eserlerinin Kullanımı
2012 yılında yapılan araştırmalara nazaran, dünyada 1 milyardan fazla sigara içicisi bulunduğu ortaya konmuştur. Tütün kullanımıyla alakalı olarak ortaya çıkan riskler, yalnızca direk sigara kullanımıyla değil pasif içicilikle de irtibatlıdır. Bu bakımdan diyebiliriz ki, hem direk sigara kullanımı hem de pasif içicilik; kalp krizi ve damar sertliğine yol açan değerli bir faktördür.
4.Yetersiz Fizikî Aktivite
Fiziksel aktivite, güç istikrarının sağlanması ve kilo denetiminde kilit bir değer taşımaktadır. Yetersiz fizikî aktivite, bir haftada 5 kere 30 dakikadan daha az vadeli orta dereceli ya da bir hafta içinde 3 kere 20 dakikalık ağır aktiviteden daha azı manasında kullanılan bir tariftir.
Yapılan araştırmaların hepsinde, kâfi fizikî aktivitenin, tüm kalp ve damar hastalıklarının oluşum riskini azalttığı ortaya koyulmuştur. Gerçekleştirilen fizikî aktivite seviyesinin, bayanlarda yaş arttıkça ve kent yerleşim merkezlerinde daha yetersiz olduğu ortaya koyulmuştur.
Kalp sıhhatini tehdit eden faktörleri, devam edecek biçimde uzunca sıralamak mümkündür. Lakin temel olarak, hiçbir faktör tek başına büyük risk oranını oluşturmamakta ve bütün risk faktörlerinin tabanında beslenme kaynaklı ögeler değerli tesire sahip olmaktadır. Bu açıdan, sıraladığımız temel birkaç faktör bazında beslenmenin kalp sıhhati üzerinde meydana getirdiği olumlu ve olumsuz faktörlere değinmekte yarar vardır.
Kalp Sıhhati ve Beslenme
Kolesterol;kalp sıhhati açısından en değerli risk faktörlerinden biridir. Kolesterol, hayvanların beden dokularındaki hücre zarlarında bulunan ve hasebiyle hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan yağ gibisi unsurlardır. Kolesterol, yeterli ve berbat kolesterol olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. HDL kolesterol olarak da bilinen, uygun kolesterol, besinler içinde bulunmayan yalnızca beden içerisinde bulunan kolesteroldür. HDL dokularda oluşan kolesterolü toplayarak dışarı atılmasını sağladığından ötürü güzel kolesterol ismini almıştır. Araştırmalara nazaran, düzgün kolesterolün 40mg/dl’nin altında olması kalp sıhhati açısından kıymetli bir risk faktörü olarak ortaya koyulmaktadır. Berbat kolesterol ise, LDL kolesterol olarak da bilinen, kolesterolü dokulara taşıyarak arter ve öbür kalp damarlarında birikmesine sebep olan, ismini de bu özelliğinden alan kolesterol tipidir. Yeniden yapılan araştırmalara nazaran, bedendeki makus kolesterolün 130 mg/dl’nin üzerinde bulunması kalp sıhhatini önemli manada etkileyen faktörlerden biridir. Genel itibariyle, kandaki toplam kolesterolün, 200 mg/dl’nin üzeri bedellerde olması kalp sıhhatini tehdit eden değerli bir öge olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu doğrultuda, saydığımız bütün bu nedenlerden ötürü bedenimizdeki kolesterolü yükseltecek beslenme alışkanlıklarından uzak durulmalıdır.
Doymuş yağ oranı; tüketilen besinlerin doymuş yağ içeriği bakımından varlıklı olması da kalp sıhhatini tehdit eden bir öge olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan tüm yemeklerin zeytin yağı kullanılarak pişirilmesi, fakat sağlıklı olsa da ölçüsünün kullanımına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Tam tahıl kümesi yiyeceklerin tüketimine itina gösterilmelidir; beyaz ekmek yerine tam tahıl içeren koyu renkli ekmekler tüketilmelidir. Beslenmede; yulaf, çavdar, arpa üzere besin kümeleri, kurubaklagil üzere tahıl kümeleri eksik edilmemelidir, zira bu besinlerin içinde yüksek mineral, vitamin ve posa içerikleri bulunmakta, bu içerikler kalp sıhhatini da olumlu etkilemektedir.
Bağışıklık sistemi beslenme yoluyla desteklenmelidir; vitamin ve mineral açısından güçlü besinlerin mevsimine nazaran ve beden gereksinimini karşılayacak ölçüde tüketilmesi, bağışıklık sistemini güçlendirerek, kalp sıhhatini olumlu tarafta etkilemektedir.
Çok yağlı et tüketmemeye ve kırmızı et tüketimini haftada ikiden fazla gerçekleştirmemeye itina gösterilmelidir. Daha çok beyaz et yüklü beslenmeye ve omega 3 açısından varlıklı olduğu için balık tüketmeye itina gösterilmelidir.
0 Yorum