Çocuklar güzel büyüyebilmek ve sağlıklı olabilmeleri için uygun ölçü ve çeşitlilikte besinler yemelidirler. Bir çocuğun sağlıklı olduğunun ve istikrarlı beslenmenin en düzgün göstergesi çocuğun tartı ve uzunluğunun yaşına nazaran olağan hudutlar içinde olmasıdır.
Bir çocuğun sağlıklı gelişmesi için beslenmeyle büyümeyi sağlayacak enerjiyi, yeni dokuların imali için gerekli olan proteini, güçlü kemikler için gerekli olan kalsiyum ve kan üretimi için gerekli olan demir üzere vitamin ve mineralleri, kabızlığı önleyecek posalı yiyecekleri ve kâfi ölçüde sıvı alması gerekir.
Anneler çocuklarının günlük besin gereksinimlerini bilmediklerinde ve beslenmeyi karın doyurma olarak düşündüklerinde çocuğu ekseriyetle tek tip besinlerle beslemekte yahut besin bedeli düşük olanları vererek muhtaçlığının karşılanmamasına neden olmaktadır. Bunun sonucunda çocuğun büyüme ve gelişmesi yavaşlamakta ve durmaktadır ve hatta kazandığı yükü bile kaybedebilmektedir. Bu yaşlardaki yetersiz ve istikrarsız beslenme durumunda fizikî gelişimin yanı sıra zeka gelişimi ve öğrenme yeteneklerinin de olumsuz istikamette etkilendiği bilinmektedir.
Çocuklar 0-6 ay ortası yalnızca anne sütü ile beslenmelidir. 6. aydan sonra önerilen ek besinler yaşa uygun vakitlerde başlanmalıdır. Mümkünse anne sütüne 2 yaşına kadar devam edilmelidir. Bir yaşına gelen bir çocuk her türlü besine alıştırılmış olmalı ve aile ile birlikte sofraya oturabilmelidir. 6-12 ay periyodunda bebekler her türlü tada alıştırılmalı, katı besinleri rahatlıkla almalıdır. 6-12 ay periyodunda çocuğa ek besinlerin vaktinde verilmemesi, ondan sonraki yaşlarda süt kıvamında olmayan pürtüklü besinleri almasını güçleştirmektedir. Yeniden birebir periyotta çocuğa daima tıpkı tattaki besinlerin verilmesi ileride daima tıpkı cins besinleri yemek istemesine ve yemek seçmesine neden olmaktadır. Bu devri şuurlu bir yaklaşımla geçiren bebeklerde daha sonraki periyotlarda beslenme daha rahat olacaktır.
Besinler 4 temel besin kümesinden seçilmelidir.
Süt kümesi (Süt, peynir, yoğurt)
Et kümesi (et, tavuk, yumurta, balık, kuru baklagiller)
Sebze-meyve grubu
Tahıl kümesi (Ekmek, makarna, pirinç, unlu mamuller)
Dengeli beslenme için bu dört temel besin kümesinden da orantılı olarak alınmalıdır. Bir kümeden az, başkasından fazla besin alınması beden için gerekli olan protein, vitamin yahut minerallerin alınmamasına neden olacaktır.
Yemeklerin besin kıymetinin mümkün olduğunca yüksek olmasına dikkat edilmelidir.
Çocuğunuzun daha çok yemesini sağlamak için yapabilecekleriniz:
Çocuk rahat ve dinlenmiş olarak sofraya oturtulmalı (böylece yemek yerken yorulmaz)
Mümkünse yemek saatlerinde tüm aile fertleri birlikte olmalı, çocuğa özel yemek saati yapılmamalıdır.
Özellikle sabah ve akşam yemeklerinde babayla birlikte yenmesine dikkat edilmelidir.
Yemek vaktinde sevinçli ve memnun bir atmosfer
oluşturarak bu saatlerin çocuğu keyifli yapan saatler olması sağlanmalı.
Çocuğunuzu yemek yemeğe özendirin ve âlâ yediğinde ödüllendirin. Asla onunla yemek konusunda tartışmayın.
Çocuğun kullanacağı kaşık ve çatal çocuğun eline ve ağzına uygun büyüklükte olmalı, oturuş yüksekliği masaya nazaran ayarlanmalı.
Çocuğun yemek seçmesini önlemek için 0-1 yaş devrinde değişik tattaki ek besinlere alıştırmalı.
Yemeğini kendisinin yemesi beklenmeli,
özellikle 1-5 yaş devrinde ellerini kullanabilme yetenekleri geliştiğinden çocuklar kendileri yemek isteyeceklerdir. Çocukların bu istekleri yemeklerin dökülmesi, etrafın kirlenmesi değerine karşılanmalı, yemek yerken yetişkinler kadar maharetli olması beklenmemeli, üstüne ve etrafına dökmesini önlemek için kollayıcı önlük ve örtü kullanılmalıdır.
Yemek saati öncesinde bir şeyler atıştırmasına imkan vermeyin. Çocuğa yemek saati öncesinde şekerlemeler, pasta, bisküvi, kurabiye yahut meyve verilmesi çocuğun temel öğünlerdeki besinleri almasını engellemektedir. Bu çeşit besinlerin çocuklara iştahla yenen yemeğin çabucak gerisinden ödül olarak teklif edilmesi uygun olur.
Yemek seçimi ve hazırlanmasına çocuğunuzu da katın. Bazen çocuğunuzun istek ettiği formda yemekleri hazırlayın. Fikirlerine bedel verin.
Yemeklerin imaj ve tatlarının alımlı olmasına dikkat edin.
Üç ana öğün yerine küçük ancak daha sık öğünlerde yemek yedirmeye çalışın.
Çocuk yemek yemeğe özendirilmeli ve düzgün yediğinde kelamla bile olsa ödüllendirilmelidir. Asla çocukla yemek konusunda tartışmayın ve bunaltacak biçimde ısrarcı olmayın. Çoklukla yemek saatlerinde aile fertleri ortasında yaratılan makus ve gergin ortam çocuğun bu saatleri endişe ile beklemesine ve iştahının azalmasına neden olabilmektedir.
1-5 yaş periyodundaki çocuklarda kazandırılacak müspet alışkanlıklar hayat uzunluğu sürecektir. Bu yaş kümesinde sık yapılan yanlış çocukların geç yatırılıp, geç kalkmalarıdır. Geç kalkan çocuklarda birden fazla vakit kahvaltı ile öğle yemeği bir ortada yapılmakta, böylelikle bir öğün eksik yenilmesine neden olmaktadır. İnsan biyoritminde gece 0400-0500 saatlerinde en yüksek seviyelerde olan insülin, kortizon ve büyüme hormonu sayesinde erken kalkan çocuklarda iştah daha uygun olmaktadır. Bu nedenle çocuğun geç kalkması çocuğun iştahında da azalmaya neden olmaktadır.
Ailenin kendi çocuğunu öbür çocuklarla karşılaştırarak onlara gereksiniminden fazla besin vermesi ya şişmanlık sıkıntısının ortaya çıkmasına yahut çocuğun besinlere isteksizlik duymasına ve yemek istememesine yol açmaktadır.
Çocukların birden fazla bilhassa sebzelerde çok seçici davranırlar. Bu nedenle sevdiği sebzelerin öğünlerde tercih edilmesi daha uygun olacaktır. Beğenerek yemediği sebzeler ise başka yemeklerin içinde verilebilir (örneğin sebzeli köfte, sebzeli pilav vs.) Bu nedenle sebzelerin çorbalar, pilav, makarna, börek ve köfteler içine direkt konması yahut pilav, makarna, köfte yanında ek olacak biçimde verilmesi sebzelerin daha kolay ve zevkli yenmesini sağlayabilir. Meyvelerin kabuklu olarak yenmesi bu yaş kümesinde sık rastlanan kabızlık meselesinin önlenmesinde yardımcı olur.
Çocuk beslenmesinde en sık yapılan kusurlardan biri çocuğu yemek suyu ile beslemektir. Hiçbir besleyici pahası olmayan bu beslenme biçimi uygulanmamalıdır.
Yemeklerdeki porsiyon ölçüleri küçük olmalı ve yardım, çocuğun muhtaçlığı olduğunda yapılmalı.
Genelde alması gereken ek besinler üç öğünde verilmeli, gerekirse ikindide meyve ve meyve suyu, yatarken de süt içirilmelidir (yemek ortalarında şekerlemeler, kola, pasta, bisküvi ve kurabiye verilmesi yanlıştır.).
Sağlıklı beslenme için kahvaltı vazgeçilmez bir öğün olmalıdır. Günün birinci öğünü olan kahvaltıyı asla lakin asla atlamamak gerekiyor. Kahvaltı, tıpkı bir makine üzere gün uzunluğu yakıta gereksinim duyan bedenin en eksiksiz güç kaynağı. Ve bu herkes için geçerli bir kural. Kahvaltı güne zinde ve formda başlamanın birinci yoludur.
Çocuklara her besin kümesindeki sevebileceği besinleri önermekte yarar vardır. Örneğin süt içmemek için inatlaşan bir çocuğa süt tüketmesi için ısrarcı olmak yerine tıpkı besin kümesinden peynir, yoğurt, krema, puding vs. tüketmesini önermek daha uygun olacaktır (bir kibrit kutusu büyüklüğündeki peynir iki su bardağı süte muadil protein ve mineral içermektedir). Yeniden tıpkı halde et kümesinde yemeklere kıyma katarak, köfte, ciğer, ızgara eserleri verilerek ya da kuru baklagillerden biri öğünlerde kullanılabilir. Bu formda hem çocuğun alması gereken protein, kalori ve mineralleri alması sağlanacak hem de anne-baba ve çocuk ortasındaki diyalog zedelenmeyecektir. Buna emsal uygulamalar öbür besin kümelerinde da yapılabilir.
0 Yorum