Hemanjiom (Damar Beni, Doğum Lekesi) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Hemanjiom, çoğunlukla doğumla beraber ortaya çıkan kılcal damar veya büyük toplardamar yumaklarından oluşan iyi huylu tümörlerdir. Doğum esnasında genellikle görünmez ancak 2 veya 3 haftalık yaşam sonrası gözle görülür hale gelir. Aileler öncelikle sıcağa bağlı isilik veya cilt bozukluğu zannederek cildiye bölümüne başvururlar.

Hemanjiom Neden Olur?

Hemanjiom neden olur? Sorusunun cevabının tam anlamıyla ne olduğu bilinmese de hemanjiom sıklığını artıran durumlar:

1. Erken doğan yani prematüre bebeklerde hemanjiom görülme oranı %21 normal doğan çocuklarda ise %1-2’dir.

2. Kız bebeklerde erkek bebeklere oranla 3-5 kat daha fazla görülür

3. Hamile kadınlarda genetik araştırma sebebi ile yapılan koryonik villüs biyopsisi hemanjiom görülme riskini artırmaktadır.

4. Genetik olarak çok nadir olarak otozomal dominant geçiş saptanmış olup aile bireyleri arasında nadir geçiş olmaktadır.

Hemanjiom En Çok Nerelerde Görülür?

Vücudun her yerinde görülmesine karşın hemanjiomun görüldüğü yerler konusunun yüzdelik oranları şu şekildedir:

• %50-60 kafada ve boyunda çıkar.

• %25 göğüs koltuk altı ve gövdede çıkar.

• %15 ekstremitelerde (uzuvlarda) çıkar.

• Çoğunlukla hemanjiomun iki tipi fazla görülür. Kırmızı yüzeysel çoğunlukla ciltten kabarık kapiller (çilek) hemanjiomu, diğeri ise cildin altında tolar damar yumağı şeklinde sadece cilt yüzüne hafif bir morluk veya hiç renk vermeden cilt altı nkavernöz (odacıklı) hemanjiomlardır.

Kapiller hemanjiom

Kapiller hemanjiom biyolojik yönden farklıdır. Bebeklik döneminde hafif bir eritemle başlayıp hızlı çoğalma dönemi olan 6. ay ile 1 yaş arası hemanjiomlarda kanama, enfekte olma ve ciddi büyüklüklere ulaştıktan sonra parçalanma (ülserasyon) görülmektedir.

Kapiller hemanjiomların hızlı büyüme dönemi 1 yaşında durur ve gerileme dönemine girer. Bazı hemanjiomlar kendiliğinden 2-3 yaşa kadar kaybolduğu gibi 3-5 cm’den fazla büyük olan hemanjiomların da bir kısmı ömür boyu kalabilmektedir. Hemanjiom ne kadar küçük olursa yaşla beraber o kadar çok kaybolur. 2-3 yaşından sonra kalan hemanjiomlarda pek fazla gerileme olmamaktadır.

Kavernöz hemanjiom

Kavernöz (odacıklı) hemanjiomlar, bebeklik döneminde genellikle küçüktür ve yaş ilerledikçe yaşla beraber büyümektedirler. Ikınma ve ağlama ile hemanjiom içi basınç arttığından hemanjiom belirginleşir. Bu basınçların etkisiyle de hemanjiom daha da büyür.

Porto Şarabı Lekesi

Porto şarabı lekesi dediğimiz yüzeysel kızarıklıkla başlayan, ciltle aynı düzlemde olan hemanjiomlarda yaş ilerledikçe orta yaş üstünde cilt seviyesinin üzerinde bordo, mor renkte kabarık hemanjiomlara dönüşmektedir. Bu hemanjiomda da dideral etkisizdir ve lazer tedavisi daha etkilidir.

Hemanjiom İçin Tedavi Gerekir mi?

Çoğunlukla görsel soruna yol açan hemanjiomlar iyi huylu tümörlerdir. Bazı koşullarda hemanjiomların mutlaka tedavi edilmesi gerekirken, çoğunlukla hemanjiom tedavisi görselliği düzenlemek üzerinedir. Mutlak tedavi endikasyonları:

• Aile ve çocuğun ilerde estetik anlamda rahatsız olacağı görsellikteki hemanjiomlar tedavi edilmelidir.

• Büyüyen hemanjiomlarda kanama ülsere ve enfekte olan hemanjiomlar tedavi edilmelidir.

• Solunum yollarında tıkanma yapabilecek hemanjiomlar acil tedavi edilmelidir.

• Ağız içi hemanjiomlar kanama ve aspire edileceğinden mutlak tedavi edilmelidir.

• Çok geniş hemanjiomlar trombositopeni ve kalp yetmezliği yapabileceğinden mutlak tedavi edilmelidir.

• Göz çevresinde görme alanını kapatan hemanjiomlar mutlak tedavi edilmelidir.

Hemanjiom Olan Hastalar Ne Yapmalıdır?

• 1 yaşına kadar bebeklerde bilinç tam anlamıyla gelişmediğinde görsel bozukluk yaratan hemanjiomların farkında olamamaktadırlar ancak 1 yaşından sonra kendilerinde anormal bir şey olduğunu anlarlar.

• Yapılacak olan girişimsel tedavilerin 3 ay ile 1 yaş arasında yapılması çocuklarda doktor fobisi veya işlemlerin yaratmış olduğu travmadan uzak kalmalarını sağlayacaktır.

• Kanama solunum yollarını kapatabilecek hemanjiomların tedavisi 3 ayı beklemeden yapılmalıdır.

• Tedavi hemanjiomun tiplemesine göre değişmektedir. Örneğin kavernöz ve porto şarabı lekesine ilaç tedavisinin etki etmemesi gibi.

• Hemanjiom olan hasta ilaç tedavisine başlamadan önce ilaca karşı duyarlılığı olup olmadığı araştırılmalıdır. Örneğin, astımlı ve diyabetik hastalarda dideral kullanılamaması gibi.

• Tedavi başlamadan önce tüm vücut ultrasonografisi ile iç organ hemanjiom varlığı araştırılmalıdır.

Bölüm olarak çocuk onkolojisi, çocuk cerrahları ve kalp damar cerrahisi uzmanına başvurmaları önerilir.

Hemanjiom İlaç Tedavisi Dışında Girişimsel Ameliyatsız Tedavi Yöntemleri

Hemanjiomların içeriğindeki damar yapılarının atar damar veya toplar damar olmasına göre tedavi şekilleri de değişiklik göstermektedir.  

Lazer Tedavisi: Bu uygulama tüm yaş gruplarında ve bebeklerin 3. ayından itibaren rahatlıkla kullanılmaktadır. Porto şarabı ve kapiller (çilek) hemanjiomlarda kullanılmaktadır. Lokal anestezi enjeksiyon veya kremlerle uyguma yapılacak yere önceden yapılır. Hemanjiomun büyüklüğüne göre seans sayısı belirlenir.

Köpük ve likid skleroterapi: Bu tedavi yöntemi de tüm yaşlarda kullanılır. Yaş küçüldükçe uygulanacak ilacın dozu azaltılır. Uzman kişilerce uygulanmalıdır.  İlaç ince kılcallara köpüksüz likit halde uygulanır; büyük damarlara köpük haline getirilerek uygulama yapılır.

Glue (yapıştırıcı) ile hemanjiom tedavisi: Yeni bir teknoloji olan siyanoakrilat içerikli damar yapıştırıcıları hemanjiom tedavisinde kendisine yer bulmaya başlamıştır. Daha çok dirençli büyük damarlı hemanjiomlarda kullanılır. 

Radyofrekansla hemanjiom tedavisi: Lazer tedavisi ile tam anlamıyla kaybolmayan, yüzeysel cildin altında olan hemanjiomlarda kullanılır. Cildin altına ince bir iğne ile radyo frekans enerjisinin verilmesine dayanır. Lokal anestezi kullanılır.