Hemanjiyomlar bebeklik çağının en sık görülen uygun huylu damarsal tümörleri olup damarların endotel denilen iç çeper hücrelerinde süratli hücre çoğalması tipik özellikleridir. Hemanjiyomlar bebeklerin %4-5 kadarında görülür.
Kız bebeklerde, prematüre doğanlarda, doğum tartısı 1500 gramın altında olanlarda ve beyaz ırkta daha sık görülürler. Hemanjiyomların birçok kalıtsal değildir. Hemanjiyomlar kanser değildir, hiçbir periyotta kansere dönüşme tehlikesi kelam konusu değildir.
Hemanjiyomlar en sık ciltte olmak üzere, ağız etrafı ve içinde, genital gölgelerde, anüs etrafında ve daha ender olarak iç organlarda görülebilirler. Bilhassa baş ve boyun bölgesinde daha fazla görülürler.
Bebeklerde hemanjiyomların yaklaşık %60’ı baş ve boyun bölgesinde, %25’i gövdede ve %15 kadarı kollar ve bacaklarda görülür. Çok sayıda (çoğunlukla beşten fazla) yüzeyel hemanjiyomu olan bir çocukta iç organlarda da hemanjiyom bulunması mümkünlüğü yüksektir.
Bebekler doğduğunda hemanjiyomlar ya hiç belirli değildir ya da yerinde muhakkak bilinmeyen renk değişikliği yahut leke vardır. Çoklukla ikinci hafta ve sonrasında belirginleşirler. Büyümenin en süratli olduğu devir doğum sonrası 6 ile 8. haftalar ortasında olup en son büyüklerinin %80’ine üçüncü ayda ulaşırlar. Bebekler 5 aylık olduğunda hemanjiyomların %80’inde büyüme neredeyse tamamlanmış olur.
Ekseriyetle 9 ile 12. haftalar ortasında gerileme devrine girerler. Hemanjiyomlarda gerileme büyüme suratına nazaran daha yavaş seyreder. Gerileme devrinde yüzeyel hemanjiyomların rengi parlak kırmızıdan soluk kırmızı, gri-beyazımsı kırmızı yahut soluk mor gibisi bir renge dönüşür.
Renk değişikliklikleri tipik olarak hemanjiyomun merkezinden başlayıp etrafına yanlışsız ilerler, bir yandan da vakitle yumuşama, sönme ve üzerinde kırışmalar gözlenir. Gerileme görülen çocukların yaklaşık yarısında sonuç olarak kılcal damarlarda besbellilik, deride incelme ve gevşeklik, kırışıklık, cilt renginde solma üzere değişik derecelerde izler kalabilir.
Hemanjiyomlu çocuklarda azamî gerileme ortalama 36 aya kadar gerçekleşir ve çocukların %90’ında 4 yaş dolduğunda olabilecek en fazla gerileme gerçekleşmiş olur. Bu yaştan sonra kayda kıymet gerileme olmadığı bildirilmektedir. Sıkıntılı yerleşimde ya da yapıda hemanjiyomu olan bebeklerin mevzunun uzmanı bir doktora görünmesi için en uygun yaş hayatın birinci ayı civarıdır.
Boyun, çene altı, dilaltı yahut ağız tabanında derin yerleşimli hemanjiyomlarda hava yolu, nefes borusu ve gırtlak etrafında etkilenme ve tutulum varsa bilhassa birinci 2-3 ay içinde teneffüs zahmeti gelişebilir. Gözler ve etrafında yerleşik hemanjiyomlar kıymetli meseleler yaratabilir. Bilhassa göz kapaklarındaki hemanjiyomlarda görmenin etkilenmesi riski vardır. Üst göz kapağındaki hemanjiyomlar görme meselelerine daha sık neden olur, küçük olsalar bile dikkatle değerlendirilmelidir. Bunlarda gözün görme açıklığının kapanması yahut göze bası olması sonucunda en başta görmenin kaybını tanımlayan ambliyopi gelişmesi yanında şaşılık, astigmatizm üzere görme kusurları gelişebilir.
Dudak ve lisan hemanjiyomları emmeyi etkileyebildiği üzere dişlerin ve çene yapısının gelişimine de olumsuz tesir yapabilir. Bilhassa alt dudak hemanjiyomlarında tahriş ve ülserleşme daha sık görülebilir. Burun ucu ve üstü hemanjiyomları alttaki kıkırdağa ve öteki oluşumlara ziyan vererek daha fazla ize, yapısal bozukluğa ve kalıcı kusurlara yol açabilir. Göz önünde olmaları anne-babalar için de meşakkat yaratabilir.
Hemanjiyomlarda en sık görülen komplikasyon ülserleşme, yani yüzeyinde tahriş ve yara gelişmesidir. Bebeklerdeki hemanjiyomların %15-20’sinde görülebilir. Bilhassa alt dudaktakilerde, koltuk altında, ağız etrafında ve boyun yerleşimlilerde, anüs ve cinsel organlar etrafındaki hemanjiyomlarda yaralar daha kolay gelişir ve ülserleşme daha sık görülür. Ülserleşme gelişen hemanjiyomlarda enfekte olma yahut hafif kanama riski de olabilir. Bu hemanjiyomlar ağrılı olabilir ve bebekte huzursuzluk yaratabilir.
Hemanjiyomların en kıymetli kalıcı tesirlerinden birisi de geriledikten sonra bulundukları yerde değişik biçimlerde iz bırakabilmesidir. Hemanjiyomların yaklaşık yarısında yahut biraz daha fazlasında gözle görülür iz yahut kalıntı kalabilir. İz yahut kalıntı kalması hemanjiyomun doğal seyrine, yerleşim yerine, formuna, yüzeyinde ülserleşme olup olmamasına nazaran değişir.
Hemanjiyomlu çocukların aileleri ekseriyetle birden fazla lezyonun zararsızlığı ve küçüklüğüne zıt derecede telaşlı ve kararsızdır. Ana-babalarda doğumda olağan olan bir bebekte aylar içinde ortaya çıkan hemanjiyom nedeniyle endişe, telaş ve ıstırap hâkim olup durumu kabullenmeleri güç olabilir. Bu nedenle tedavisiz izlem yaklaşımına inanç ve inançları kâfi olmayabilir.
Hasta birinci görüldüğünde hemanjiyomların beklenen doğal seyri ve tesirleri, mümkün tedavi yaklaşımlarının olumlu ve olumsuz yanları ailelere kesinlikle anlatılmalıdır. Süratli çoğalma devrinde hastanın sık görülmesi ve ölçüm ve görüntülemeler ile izlem uygun olur. Her kademede ebeveynlere hemanjiyomların seyri ve izlem planı için bilgi verilmeli, soruları yanıtlanmalıdır.
Bebeklerde görülen hemanjiyomlara yaklaşım ve tedavi planlamaları yapılırken öncelikle mevcut hemanjiyomun hayatı tehdit eden, değerli fonksiyonların bozulmasına yol açabilecek, kalıcı zedelenme, iz, kalıntı bırakabilecek, kozmetik-estetik tesirleri olabilecek yahut hasta ve ailesi bakımından önemli psikososyal tesirleri olabilecek özellikleri olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerekir.
Klinik bulgular ve seyir çok değişken olduğu için izlem ve tedavi yaklaşımları her hasta için bireyselleştirilmelidir. İzlem ve tedavinin temel emelleri hayatı tehdit edici sıkıntıları önlemek yahut düzeltmek, hasta ve ailesi için psikososyal badireyi en aza indirmek, kalıcı form bozukluklarını önlemek, ülserleşmeyi önlemek yanında geliştiyse izlerin düzeltilmesi, enfeksiyon yahut ağrıyı en aza indirmek üzere tedavi etmek, zedeleyici ve önemli iz gelişmesine neden olabilecek süreçlerden kaçınmak olarak sayılabilir.
Hemanjiyomlarda bizatihi önemli kanama çok seyrektir. Nadir olarak ülserleşmiş bir hemanjiyomdan hafif yüzeyel kanama olabilir. Hemanjiyomun patlaması ve ağır kanama olması beklenen bir durum olmayıp hastaların aktivitesi ve oyun oynamaları bu fikir ile engellenmemelidir.
Süratli büyüyen ve sorun yaratan hemanjiyomlarda tedavi kararı güç olmaz. Daha az problemli görülen hemanjiyomlara nasıl yaklaşım yapılması gerektiği tartışmalıdır. Hemanjiyomların yerleşim yeri, büyüklüğü ve büyüme basamağının kıymetlendirilmesi gerekir. Örneğin yüzde iz bırakma mümkünlüğü sırta nazaran daha kıymetlidir.
Hemanjiyomların tedavi edilmesine ekseriyetle şu münasebetlerle karar verilir: ömrü tehdit edici önemli durumlar yahut işlevsel açıdan sorun oluşturan durumlar olması; hemanjiyomdan geride kalabilecek iz yahut kalıntıların önüne geçilmesi yahut en aza indirilmesi; hasta yahut ailesinin psikososyal problemlerinin azaltılması; hemanjiyomlarda gelişebilecek ülserleşmenin tedavi edilmesi ile iz kalması, kanama, enfeksiyon ve ağrı gelişiminin önüne geçilmesi.
Hemanjiyomların tedavi ve izlemlerinin bu hususta tecrübeli uzman hekimler tarafından yapılması gerekir. Son yıllarda hemanjiyomların ilaçla tedavi edilmesi konusunda gelişmeler olmuştur. Günümüzde tedavi edilmesi gereği görülen hemanjiyomlarda, yan tesiri pek beklenmeyen, kullanımı kolay ilaç seçenekleri vardır.
Ağızdan kullanılabilen ilaçlara ek olarak hemanjiyom üzerine cilde sürülebilen tesirli ilaç uygulamaları da vardır.
0 Yorum