Çocuğum Travmatik Olaylardan Nasıl Etkilenir?

Van Zelzelesinin akabinde yazılmıştır..

Bir yakının kaybının görülmesi, zelzelesi yaşamak, tacize uğramak, trafik kazası geçirmek üzere olaylar travmatik olaylardır. Biz de, çocuklarımız da bu üzere travmatik olaylardan etkileniriz ve travma sonrası gerilim bozukluğu yaşayabiliriz. Bunu, farklı reaksiyonlar vererek yaşarız. Olay olmamış üzere kaçınma reaksiyonu verebiliriz. En küçük bir belirtide travmatik olayı tekrar yine yaşarız. Sarsıntı yaşayan bir insanın “her an sallanıyormuş gibi” hissetmesi buna örnek verilebilir. Çok dert reaksiyonu, depresyon ve ıstırap yansısı verebiliriz. Şuan Van’da, Erciş’te pek çok çocuk, bu yansıları veriyor. Küçük bir kız çocuğu gülümseyerek, “öğretmenlerimizin hepsi öldü, biz okul istiyoruz” dediğinde, çocuğun dimdik ayakta durmaya çalıştığı fakat derin bir travma geçirdiği apaçık ortadaydı.

Okul Öncesi Periyottaki Çocuğumuz Nasıl Reaksiyonlar Verebilir?
Yatak ıslatma, parmak emme, ani heyecanlanma, anne-babaya yapışma, tikler, uyku meseleleri.
Kaçınma davranışı ve içe kapanma.
Genel bir dert hali; hayvanlardan, karanlıktan, yabancılardan korkma.
Tekrarlayan oyun ve ritüeller (belirli bir davranışı saplantılı bir halde tekrarlama)
Kendi hayal ettikleri şeylerle (örneğin, kendilerine ilişkin saldırgan fantezilerle), gerçek olanları karıştırma. Bu yaş kümesindeki çocuklar berbat olayların kendi makûs fikirlerinden kaynaklandığını düşünüp üzülebilirler. Bu tip bir hayalci niyet zihinsel bulanıklık, utanç, dert ve dünyayla ilgili yanlış yorumlar yapmaya yol açabilir. Annesinin başına gelen olumsuz bir olayın, hastalığın kendi hatası olduğunu düşünebilir örneğin.

Okul Öncesi Çocuğumuz İçin Neler Yapılabilir?
Rahatlatmaya ve inanç vermeye çalışın. Çocuğunuzu sık sık sevip okşayın ve yanında olduğunuzu hissettirin.
Uyumadan evvel yanına gidin, başını okşayın, varsa ılık bir süt verin ve elini tutarak ninni söyleyin.
Bir mühlet için gerekirse sizinle yatmasına müsaade verin.
Oyun hamuruyla oynama, çizme, boyama yoluyla hislerini söz etmesine fırsat verin.
Oyunlarını gözlemleyin. Dert düzeyi yükselmişse, kesinlikle yansıtıyordur. Gerekirse, profesyonel yardım alın.

Doğru İrtibat İçin Yapılmaması Gerekenler
Konuşulanları yarıda kesmeyin.
Yargılamayın ve eleştirmeyin.
Çok fazla konuşmayın.
Anlatılanlara gülmeyin ve çocuğunuzu utandırmayın.
Saldırgan haller takınmayın.
Hislerinizi gizlemeye çalışmayın. Çok abartılı olmayan bir biçimde hissinizi gösterebilir ve ben lisanı kullanarak neler hissettiğinizi çocuğunuzu korkutmadan paylaşabilirsiniz. Örneğin; “Deprem anında, kendimi çaresiz hissettim. Birinci başta ne yapacağımı bilemedim. Fakat ….” formunda konuşabilirsiniz.
Zıtlaşmayın ve tartışmayın.
Çocuğunuz çok etkilendiğinde yahut ağlamaya başladığında huzursuz olmayın, sakin kalmaya çalışın ve çocuğunuza dokunun.
Ne olursa olsun savunmaya geçmeyin, yalnızca dinleyin.
Dinlerken diğer şeylerle meşgul olmayın. Göz teması kurun.
Çocuğunuzu kararlar vermeye yahut yorum yapmaya zorlamayın.
Hiç bir biçimde çocuğunuz hakkında yorum yapmayın.
Telefonda yahut kendi aranızda konuştuklarınıza dikkat edin. Sizi oyun oynarken dahi dinliyor.

Doğru İrtibat İçin Yapılması Gerekenler
Yumuşak bir sesle ve çabuk etmeden konuşun.
Yeri ve vakti uygun olduğunda latife yapın ve gülümseyin.
Göz teması kurun.
Çocukla yüz yüze konuşun, gerekirse ona daha yakın olmak için yere çömelin yahut yanına oturun.
Açık uçlu sorular sorun (cevabı evet ya da hayır halinde olmayacak sorular). “Korktun mu? yerine “Nasıl hissediyorsun” üzere. Böylelikle çocuğunuz daha fazla şey söyleyebilir.
Kolay ve anlaşılır bir lisan kullanın.
Geribildirim verin. Dikkatli bir biçimde dinleyin ve dinlediğinizi davranışlarınızla belirli edin.
Empatik, sabırlı ve kabul edici olun. Bunun için kendinizi çocuğunuzun yerine koyup ne düşündüğünü, neler hissettiğini anlamaya çalışın.
Etkileşime ehemmiyet verin, uygun olduğunda çocuğunuza dokunun, omzuna elinizi koyun, sarılın.
Gerçekçi ve makul tekliflerde bulunun.

Aile bireylerimiz ortasındaki sevgi bağı ne kadar güçlü ise, fevkalâde durumlar bizi o kadar az sarsacak ve yaşadığımız travma o derece az olacaktır. Her hususta alacağınız tedbir, sizi güçlü kılacak. Hepinize bu sıkıntı periyotta ve her acil durum sırasında kolaylıklar diliyorum. Konutunuzda sevgi ve dayanışma ruhu diliyorum. Sonradan pişman olacağımız ihmallerimizin kurbanı olmayalım…

Sonuç olarak; çocuğumuzun hislerini şefkatle ve sevgimizi ileterek anlamamız büyük oranda onu rahatlatacaktır. Büyük bir travmanın akabinde dikkat alımlı davranış değişiklikleri, beslenme ve uyku meseleleri ortaya çıkmışsa kesinlikle uzman takviyesi alınmalıdır.