Çikolata Kisti

Endometriozis

Rahim içini döşeyen ve adetle birlikte dökülen tabkaya

endometrium denir. Endometriozis ise endometriuma

benzeyen dokunun rahim dışında bir yerde gelişmesidir. Genel

olarak pelvis denilen ve leğen kemikleri ile sınırlanmış

bölgede olmakla birlikte bedenin her yerinde görülebilir. En

sık görüldüğü yerler yumurtalıklar, periton (karın zarı) ve

rahmi yerinde

tutan sakrouterin bağlardır. Rahmin dış yüzeyi, tüpler, barsaklar ve mesane başka yerleşim

yerleridir. Çoklukla endometriozis birden fazla yerde görülür.

Endometriozisin nedenleri

– Doğumla sonlanmayan gebelikler

– Annede endometriozis olması

– Kanama mühletinin 8 günden fazla olduğu ancak 27 günden kısa süren adet periyotları

– Adet kanının akışını engelleyen durumlar (rahim ağzında darlık, rahim içinde septum)

– Beyaz yahut sarı ırktan olma

Bunların bilakis adet ölçüsünü ve sıklığını azaltan durumlar ( hiç adet görmeme-amenore,

gebelik ve doğum denetim hapı kullanmak) ise endometriozis riskini azaltırlar.

Endometriozisin oluşum düzeneği bugün tam olarak bilinmemektedir. Bu hususta birçok

teori öne sürülmüşse de en geçerli olanlar şunlardır;

– Adet kanının geriye yani batın içine akması. Bu teoriyi destekleyen en kıymetli durum rahim

içinde yahut ağzında adet kanının dışarı akmasını engelleyen durumlarda endometriozisin sık

görülmesidir.

– Endometrium dokusunun kan yahut lenf damarları yoluyla bedenin öbür bölgelerine

taşınması

– Bağışıklık sistemindeki aksamalar nedeniyle rahim dışında gelişen endometrium dokusunun

büyüyüp gelişmesine mahzur olunamaması

– Çölomik metaplazi denen teoride ise batın içine akan adet kanı yahut enfeksiyonlar nedeniyle

karın içini kaplayan periton denen zarın yahut yumurtalıklar üzerindeki dokunun endometrium

dokusuna dönüşmesi.

Endometriozisin belirtileri nelerdir?

Tamamamen belirtisiz olabilir ve belirtinin şiddeti hastalığın yaygınlığı ile hakikat orantılı

olmayabilir. Örn; hafifi endometriozis olan bir bayanda şiddetli kasık ağrıları olabilir. Yeniden de

birçok bayanda şiddetli kasık ağrıları endometriozisin en kıymetli belirtilerindendir. Ağrı adet

öncesinde yahut sırasında olabildiği üzere sex sırasında yahut sonrasında olabilir. Ayrıyeten barsak

üzerinde endometriozis odakları varsa barsak hareketleri ile ağrı olabilir, kanlı gaita

yapılabilir, adet öncesi lekelenme, idrar yaparken ağrı yahut kanlı idrar olabilir. Sancılı adet

görme yıllar içinde şiddetlenebilir.

Endometrioma (Çikolata kisti)

Bunlar büyük endometriozis odakları olup içleri çukulata kıvamında kanla doludur. Genellikle

ultrason ile tespit edilirler ve kesin teşhis lakin cerrahi olarak çıkarılmasından sonra konur.

Endometriozis menarştan evvel (kadın omurundaki birinci adet) ve menopozdan sonra çok nadir

görülürler. Şayet bayan ağrılı adet görüyorsa yahut ağır kanamaları varsa endometriozisten

şüphelenilebilir. Bu durum cerrahi ile teyit edilmelidir. Çünkü kesin teşhis için bir kan testi veya

görüntüleme tekniği mevcut değildir.

Günümüzde endometriozisin kesin teşhis ve tedavisindeki en sık kullanılan formül laparoskopi

veya laparotomidir. Her iki süreç de fakat ameliyathane kaidelerinde yapılabilir. Ameliyatta

endometriozis odakları siyah, mavi, pembe yahut kırmızı olarak görülebilir. Etraflarında

yapışıklıklar yahut çekilmeler olabilir. Buralardan yapılacak biyopsi ile teşhis mutlaklaştırılır.

Cearrah endometriozis odağının büyüklüğü, derinliği ve bulunduğu yeri göz önüne alarak bir

evreleme yapar ve tedaviyi de buna nazaran planlar.

Tedavi

– Müşahede (tedavi verilmez)

– Ağrı kesiciler

– Doğum denetim hapları

– Hormonal tedavi

– Cerrahi

– Kombine tedavi

Tedavinin planlanmasında bayanın isteği ön plana çıkmaktadır. Bayan ağrısının kesilmesini

isteyebilir yahut çocuk dilek edebilir.Ya da batında büyük bir kitle vardır ve cerrah direkt

ameliyata karar verebilir.

Minimal hastalığı olan yahut menopoza yakın olan hastalarla belirtileri şiddetli olmayan

hastalar müşahede altında tutularak hiç tedavi verilmeyebilir. Menopoza girildiğinde hastalık

kendiliğinden gerileyeceği için tedavi verilmez, şimdi evlenmemiş hastalarda yahut evli olup

çocuk istemeyen bayanlarda hastalığın ilerlemesini önlemek ve mümkün bir gebeliğin önüne

geçmek için doğum denetim hapları kullanılabilir.

Endometriozis yavaş ilerleyen ve menopozla gerileyen bir hastalıktır. Hastaların çoğunda

ağrılar ağrı kesici ilaçlara yanıt verir, fakat kimileri yalnızca cerrahi sonrası rahatlar. Gebelikte

ve menopozdan sonra ağrı olmaz. Çocuk sayısını tamamlamış, ağrı kesicilere karşılık vermeyen

kadınlarda yumurtalık ve rahmin alınması bir seçenek olarak düşünülebilir.

Endometriozis çocuk sahibi olmak isteyen ancak olamayan çiftlerin %30-40’ında görülebilir.

Bunlarda cerrahi tedavi yahut yardımcı üreme teknikleri (tüp bebek)olumlu sonuçlar verebilir.

Ağrıların kesilmesi için tıbbi tedavi yahut cerrahi uygulanabilir. Ağrı kesicilerin sindirim

sisteminde ağrı, kanama yapabileceği, böbrek sorunlarına yol açabileceği unutulmamalı ve

yüksek tansiyonu olanlarda dikkatli olunmalıdır.

Doğum denetim hapları endometriozis odaklarının büzülerek küçülmesine neden olur. Gebelik

arzusu olmayan hafif yahut minimal hastalığı olanlarda uygundur. Sigara kullanan ve damar

hastalığı olanlarda tavsiye edilmez.

Progesteron içeren ilaçlar öteki ilaçlarla ağrısı kesilmeyen hastalara, doğum denetim hapı

kullanamayan (sigara nedeniyle)hastalara verilebilir.

GnRH agonistleri ve danazol isimli ilaçlar yan tesirlerinin fazlalığı ve ilaçların kesilmesinden

sonra endometriozisin tekrar alevlenmesi nedeniyle eskisi kadar kullanımda olmadığından

burada detaylı olarak anlatılmayacaktır.

Tıbbi tedavinin yetersiz kaldığı yahut şiddetli endometriozis olgularında cerrahiye başvurulur.

Endometrioma ( çukulata kisti) 3 cm den büyük ise, barsak ve mesane tutulumu var ise

cerrahi uygundur. Hastaların yaklaşık %80’i cerrahiden yarar görür ve ilaçların yan etkilerine

maruz kalmaz. Cerrahi ile çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda 1 yıl içindeki gebelik

oranları yaklaşık yardımcı üreme tekniklerine eşittir. Cerrahi süreç esnasında endometriozis

odakları yakılır yahut alınır, çocuk istemi olmayan dirençli olgularda yumurtalıklar ve rahim

alınabilir.

Endometriozis ve kısırlık

Endometriozis olgularında yumurtalıklar ve tüpler ortasında ya da barsaklarla tüpler arasında

oluşan yapışıklıklar nedeniyle hamile kalmada zorluklar yaşanabilir. Bu yapışıklıkların nedeni

endometriozis odaklarından salgılanan yapışkan hususlar olup bunlar yumurtlamayı,

döllenmeyi ve döllenmiş yumurtanın rahim içine yapışmasını önleyebilir.

Sonuç olarak şayet kısırlık sorunu yaşayan bir çiftte endometriozis bir sebep olarak tespit

edilmişse tedavi seçenekleri müşahede, cerrahi, aşılama yahut tüp bebek uygulanabilir. Bu gibi

hastalarda tıbbi tedavinin yeri yoktur.