Karotis (boyun şah damarı) beyne kanı taşıyan ana damardır. Damar duvarında yağ birikimi yahut pıhtı oluşması nedeniyle oluşan darlıklarının neden olduğu iskemik inme ise neden olduğu uzun müddetli sakatlık ve üçüncü önde gelen mevt nedeni olması nedeniyle değerli bir halk sıhhati sorunudur. İnme yahut süreksiz iskemik atakların görülme riski yaş ile artar. İnme için major risk faktörleri:
1- hipertansiyon
2- kolestrol yüksekliği
3- sigara içimi
4- diabet
5- aile hikayesi
6- yüksek yaş
7- obezite
8- uyku apnesi
9- hareketsiz-sporsuz yaşam
Karotis (boyun şah damarı) arter darlıkları sıklıkla sinsice belirti vermeden ilerler ve fakat ileri darlıklarda inme-geçici iskemik atak ile kendisini belirli eder. Kol ve bacaklarda ani gelişen güç kaybı, konuşmada ve anlamada zorlanma, bulanık görme, mide bulantısı ve istikrar kaybı üzere durumlar karotis arter darlıklarının neden olduğu inme-geçici iskemik atakta görülebilen durumlardır. Hastalar inme durumunda ekseriyetle doktora başvuruyor fakat süreksiz iskemik ataklar en fazla 24 saat içinde zaten gerilediği için çoğunlukla hastalar tarafından ihmal edilmektedir. Yukarda bahsettiğimiz nörolojik yani sinirsel anormalik yaşandığında, bu durum süreksiz olsa dahi doktora başvurulması gerekir.
Karotis darlığında inme-geçici atak geçirmeden teşhis etmek de mümkündür. Bilhassa bilinen kalp hastalığı olan, yukarda belirttiğimiz risk faktörlerine sahip bireylere yapılacak dopler inceleme ile karotis darlığı hakkında büyük oranda bilgi sahibi olunabilir. Tomografi yahut MR ile elde olunacak anjıo manzaraları de teşhiste bize önemli bilgiler sağlar. Hastalığın tespitinden sonra tedavi süreçlerinin kıymetlendirilmesi gerekiyor. Karotis arter darlıklarının tedavisinde temel gaye kişiyi inmeden korunmaktır. Damar darlığı hafif-orta derecede tespit edildiyse yapılması gerekenler:
1- Hayat üslubunu değiştirmek: sigarayı bırakma, kilo vermek, beslenme alışkanlıklarını değiştirme, alınan tuz ölçüsünü azaltma ve tertipli antrenman. Hastalığın oluşmasında da aktif olan bu faktörleri denetim altına almak tedavinin en değerli ögelerindendir.
Karotis darlığı ciddi derecede ise kan akımı önündeki mahzuru kaldıracak başka teknikleri kullanmak gerekiyor;
1- Karotis endarterektomi, yani cerrahi olarak uzunluğunda yapılan kesi ile damara ulaşarak damarın açılıp içindeki tıkanıklığa neden olan kireçlenmelerin-plakların temizlenmesi tekniği.
2- Karotis stentleme, Çoğunlukla kasıktan girim yapılarak karotis damarlarına ulaşılmakta, darlıktan sonrasına hami hedefli şemsiye (filtre) yerleştirlmesini takiben darlık bölgesine stent (metal kafes) konulmaktadır. Yerleştirilen bu metal kafes damarın açıklığını sağlar. Bu metot ile tedavi sonrasında hastalara kan sulandırıcı ilaçlar kullanması önerilir.
Sonuç olarak, karotis darlığı kalp hastalığı, tansiyon ve şeker hastalığı üzere hastalıklar ile birlikte görülebilecek, inmeye neden olabilen değerli bir hastalıktır. Darlığın derecesine nazaran farklı tedavi teknikleri kullanılabilir.
0 Yorum