Büyük gün geldi çattı. Aylar süren hazırlıklar ve nihayetinde o muazzam ışıltı… Gün döndü, dünya artık apayrı bir yer. O vakur duruşlu damat, pusulasını kaybetmiş, bir o yana koşuyor, bir bu yana. “Enişte de getirmedi hala baklavayı!” İçerden bir inilti, “Emzireceğim, ben doyuracağım, mama vermeyiiin!” Eyvah eyvah! Birinci kakayı bekliyor tüm bir aile akraba, eş, dost… Hatta karşı komşu, kendi gelememiş de telefonla soruyor “Bebek yaptı mı kakasını?” Bir gıdım bok hiç bu kadar değerli olmamıştı.
Ya yavrucuk ne yapsın, dünyadan bihaber, kendinden bihaber. Habire bedeninde bir şeyler oluyor, devamlı içerden ve dışardan bir uyaran bombardımanı. Garibimin kaka yapması bile büyük zahmet, ıkına ıkına ıkına… O ay modülü yüz oluyor kıpkırmızı, kaşları çatılıyor… Garibim bir puf yapsa, bir gırk dese nasıl da rahatlayacak. Bir de emmesi var, ah bir tuttursa şu bereketli havuzu. Elini bile tanımaz mı bir insan… Yok, o tanımıyor işte… Ne sıkıntı yaşamak… Annesinin gözünün içine bakıyor, hiçbir şey bilmiyor, hiçbir şey anlamıyor. Nasıl da muhtaç… Bu anne öğretebilecek mi ona dünyayı? Bebeğine gösterebilecek mi kim olduğunu, kendi başındaki bebeği yansıtmak yerine? Kendi “hayalleri” yerine görebilecek mi bu gerçek meleği? Kendi hayallerine kurban etmeden bebeği… Bebeğin kök salıp filizlenmesine uygun bir toprak olabilecek mi hem anne hem baba?
“Bir ağaç üzere tek ve hür
Ve bir orman üzere kardeşçesine”
Bu ormanda birinci tohumlar anne babanın zihninden uzanıyor, bir genetik havuzundan damlıyor ve bebek bir bağlar sisteminin içine düşüyor. İnsan ruhu ne vakit başlıyor şekillenmeye? Şimdi doğmadan… Jenerasyonlardan süzülen bir damla… Anne ve babanın başka dünyalarından gelmiş, kendi ailelerinden miras olarak aldığı bir his, niyet ve davranış sistemi. Yalnızca genetik yapıdan bahsetmiyorum. Anne ve babanın kendi anne babasından aldığı ilişkilenme biçimi kendi yavrularıyla da devam ediyor. Çekirdek bir aile düşünüldüğünde bebeğin ruhsal ömrünü etkileyen birçok faktör ortaya çıkıyor; baba ve babanın ruhsal dünyası, anne ve annenin ruhsal dünyası bir de anne-babanın kendi ortalarında kurmuş olduğu karı-koca ilişkisi… İlgi tohumun filiz vereceği topraktır. Bunlara ek ve bunları belirleyen faktörler olarak da ailenin jenerasyonlar uzunluğu devam eden akrabalık ilgileri, toplumsal ve kültürel yapı, ekonomik durum hatta siyaset gündemi ve tarihi… Ve daha pek çoğu… Yumurta mı tavuktan çıkar, tavuk mu yumurtadan? Tüm bunlarla birlikte bir insanın ruhsal olarak sağlıklı olabilmesi, genetik yapı ve ömrünün birinci yıllarında değerli ötekilerle yani bakıcılarıyla kurmuş olduğu münasebetlere büyük oranda bağlı. Buna şimdilik anne diyeceğiz, ki bu baba da olabilir, bakıcı teyze ya da bir akraba da olabilir. Birebir anda hem anne hem baba da olabilir; ki bebeklerin babalarıyla oynadığı faal oyunlardan çok daha fazla keyif aldığı bulgulanmış. Artık en başından başlayalım… Gerçi bir başlangıç ve son yok, lineer bir şey değil hayat lakin, doğumu ruhsal bir başlangıç olarak alalım.
Bir bebek dünyaya geldiğinde ruhsal bir çekirdekle doğar. Buna kimi görünen kendilik diyor, kimi çekirdek kendilik… Nasıl söylenirse söylensin doğumu takip eden birinci iki ay, hani kırkı çıksın derler ya işte o devirler. Bugünkü araştırmalar yeni tabiatın muazzam bir süratle nörobiyolojik ve fizyolojik olarak geliştiği, uyaranlara da, dış dünyaya da, bilhassa annesine reaksiyon verebildiğini göstermekte… Bu periyotta bebek bilhassa bedensel duyumlarıyla haşır neşir olur, kendini dünyada konuşlandırmaya çalışır. Anneyi kendinden başka bir varlık olarak deneyimleyen bebeğin, anneden aldığı ses, tabir, mimik, jest, bakışlarıyla da his prekürleri oluşmaya başlar. Fragman gibi… Bu prekürler, kıymetli ötekilerle kurduğu münasebet matriksi içinde olgunlaşır. Yavaş yavaş anlamlanır ve tanımlanır. Kurulan her bir ilgi ve bu ilgideki duygulanım bebeğin tüm bir yetişkinliği boyunca taşıyacağı bir kişilik örüntüsüne dönüşecektir.
Yeni doğmuş bir bebeğin mana dünyası annenin gözlerinden şekillenir. Bedensel ve ruhsal varlığı annenin gözlerinden, mimiklerinden aldığı geri bildirimle oluşur. Bebek dünyaya bakar, gördüğü muğlak biçimler muhakkak meçhul renklerdir. Bu bilinmez dünyada annenin gözleri onu yaşama bağlayan, ona dünyada olduğunu bildiren bir deniz feneri olur. Bebeğin yalnızca his dünyası değil tıpkı vakitte bedensel varlığı bu fener sayesinde oluşur. Annenin gördüğü ve gözleriyle onayladığı bir benlik algısı oluşur ve anne bebek için inançlı bir destek, bir taban halini alır. Muhtaçlıkları karşılanan, sevilen ve dengeli bir annenin rehberliğinde dünyaya uyumlanan bebek tıpkı vakitte kendi varlığını ve bir ötekiyle olan sonlarını da daha net hissetmeye başlar. Annenin his ve mana repertuarını bir şablon üzere alır ve kaydeder. Korkulu bir annenin bebeğinin huzursuzlanması tesadüf değildir.
Anne empatik olarak çocuğa uyumlanır, kendi duygusal girdaplarına düşmeden bebeğiyle alakasını devam ettirebilir, bebeğin gözlerinden aldığı reaksiyona nazaran yansısını oluşturabilir ve bebek için bir his kondansatörü misyonu görebilirse inançlı bir alakanın temelleri atılmış olur.
Bu tıpkı vakitte mimikler, jestler, ses tonunun da eşlik ettiği bir “dans” üzeredir. Bu dans ne kadar uyumlu ilerlerse, bebeğin yalnız kalma gereksinimleri da dahil, anneyle bağlantıda olma ve temel gereksinimlerinin yerinde gereğince karşılanmasıyla yetişkinliğe uzanan sağlam bir yolun temelleri atılmış olur. Bebek hem kendine hem de dünyaya itimatla kök salar, temel bir umutla şekillenmeye devam eder. Bebek annenin bu stil aynalamasıyla yavaş yavaş olgunlaşır ve kendini inşa eder, kendiliğini oluşturur. Kohut’ un tabiriyle primer narsisitik bir çekirdekle doğan bebek, yani ruhsal ve bedensel olarak yaşamak için bir ötekine muhtaçlık duyan ve fakat birebir vakitte bir ötekini kendinden farklı bir varlık olarak görmeyerek kendisinin her şeye muktedir olduğunu, her bir hareketin kendisinden kaynaklandığını, herkesin kendisinin bir uzantısı olduğunu hisseden, benlik sonları gelişmemiş bebek, annenin bebekte hem optimal kırılmalar oluşturması hem de yerinde gereğince aynalamasıyla olgunlaşıp sonraki periyotlarda sekonder narsisistik periyoda geçecektir. Optimal kırılma çocuğun kaldırabileceği, duygusal olarak tolere edebileceği ölçüdeki bir kırılmadır. Bebeğin dünyanın gerçekliğiyle müsabakasıdır. Mamasının 2 dakika geç gelmesi, lakin bu müddet içinde annenin sesiyle yumuşak bir formda bebeği sakinleştirmesi üzere. Bu birebir vakitte egoyu güçlendirici bir ögedir da, bebeğin dayanma kapasitesi artar, ahenk gösterebilme özelliği güçlenir. O yumuşak sesle de hislerini taşıyabilmesi desteklenir. Bu optimal kırılma çabucak akabinde gelen destekleyici anne sesiyle onarılır. Bunun üzere art geriye gelen kırılma-onarım döngüsü bebek için ruhsal bir eğitimdir. Optimal üstü bir kırılmada bebeğin bakışı donar, o anda dağılır, disosiye olur. Yeni geldiği bu dünyada annenin her bir uyaranı yumuşatarak bebeğe sunması gerekir.
Dışardan gürültüyle bir kamyon geçer, anne bebeği görür ve bebekteki duygusal değişimi hissedebilirse, orda ortaya girer ve mesela bebekle konuşmaya başlarsa, yeniden yumuşak bir sesle, bebeğin hissini yansıtarak, kamyon sesiyle yaşadığı kırılma, gerçekliğe temas eden bebekte annenin müdahalesiyle onarılır. Bu kırılma ve tamiratlarla bebek annenin varlığından beslenerek kendini oluşturur. Bu şunun üzere, annenin ruhsal varlığı bir koltuk değneği misyonu görür, bebek bu değneği kullandıkça, koltuk değneğini kendi bacağına dönüştürür ve artık kendi bacakları vardır, bir koltuk değneğine, anneye muhtaçlık duymaz. Lakin kendi bacaklarının bacak olduğunu hissetmesi için bir koltuk değneği fikri lazımdır. Bir ötekine olan muhtaçlık yoktur. Bu kendini var etmek için değil, karşılıklı memnunluğu ve güzelliği çoğaltmak için bir ötekine olan naif bir muhtaçlık halini alır.
Bebek büyür, büyür, ergen olur, büyür, anne-baba olur, gün gelir nine-dede olur. Lakin bu muhtaçlık hiç bitmez, insan her münasebet tecrübesinde bir ötekinin varlığıyla kendini bulur, kendi olur ve kendini bu alaka matriksinde tekrar yaratır.
0 Yorum