Yaşamsal manada oluş ve akış özellikleri dahilinde; insan canlılarının çiftleşme ve üreme itkisi biyolojik olarak canlı oluşun doğal özelliğidir. Günümüzde de bu insanoğluna ilişkin özellik evlilik yoluyla toplumsal kabulü sağlayabilmekte, çağdaş hayatta bu türlü bir varoluşla kendine yer bulabilmektedir. Lakin günümüzde aile çok daha fazla toplumsal ve ferdî mevzuyu içermektedir. Bu sebeple aile şu halde tanımlanabilir: Aile kan bağlılığı, evlilik ve başka yasal yollardan, ortalarında akrabalık münasebeti bulunan ve çoğunlukla birebir konutta yaşayan bireylerin oluşan; bireylerin, cinsel, ruhsal, toplumsal ve ekonomik muhtaçlıklarının karşılandığı, topluma ahenk ve iştiraklerin sağlandığı ve düzenlendiği temel bir ünitedir (akt.Bulut, 1990). Evlilik ekonomik bir bağlantıdır. Bayanlar ve erkekler ortasındaki makro eşitsizliğin mikro versiyonudur.
Tüm insan davranışlarının ister şuurlu ister bilinçsiz olsun insanın muhtaçlık yapısının neden olduğu söylenebilir. Gereksinimleri fizyolojik ve ruhsal muhtaçlıklar olarak ikiye ayırabiliriz. İnsan sıhhati ve memnunluğu için bu gereksinimlerin doyuma ulaştırılması gerekir. Aile gereksinimlerimizi doyuma ulaştırdığımız en doğal ortamdır. Aile fizyolojik gereksinimlerin yanında bilhassa şu üç gereksinimi karşılamada da hayli değerli rol oynar: Samimilik, güç ve anlamlılık. Aile toplumsal bir ünitedir ve her üye karşılıklı olarak bu üç boyuttaki gereksinimlerine ulaşmak için uğraş gösterir.
İnsanların farklı varlıklar olarak düşünülmesi ve ailelerin de beşerler üzerindeki tesirleri bakımından ele alınması, insanın benlik tecrübesiyle dengeli bir yaklaşım. Oburlarının bizi etkilediğini -özellikle yükümlülük ve kısıtlama anlamında- kabul ederiz lakin bir münasebetler ağı içinde bizden daha büyük bir bütünün kesimi olduğumuzu görmekte zorlanırız. Bu noktada aile terapisi bize şunu göstermiştir ki; ailenin sırf bireylerin toplamı değildir, aile bir sistemdir. Başka özelliklerinin ötesinde, fonksiyonları olan modüllerin oluşturduğu bir bütündür. Öte yandan bir aile sisteminin ya da çift sisteminin bir modülü olmamız kendi istencimiz, isteklerimiz ile bir birey olmasını engellemez, engellememelidir. Bu bakış açısı da terapist olarak odaklandığımız hususun bireylerden uzaklaşıp bireylerin içinde bulundukları alaka örüntülerine kaydırıldığı manasına gelir.
Evlilikte üç blok olduğundan bahsedebiliriz. Bunlar hem çift terapisine gelenlerin hangi noktada olduğunu belirlemek hem en hem de çiftlerin kendileri ile ilgili farkındalıklarına katkıda bulunur. Bunlar; konstrüksiyon(yapılanma), dekonstrüksiyon(yapılanmanın bozulması) ve rekonstrüksiyon(yeniden yapılanma) olarak tabir edebilir. Lakin aklımızda tutmamız gereken önemlibir noktada bunun daima bir döngüsellik içinde olmasıdır. Yani bir defa başlayıp biten bir süreçten çok münasebetin, dinamiklerine bağlı olarak bu üçgenin içinde gezinen bir yapı olduğunu tabir edebiliriz.
Çift terapisinden ve çift münasebetinden bahsederken çift konstrüksiyonundan bahsetmeden geçemeyiz. Çİft konstrüksiyonunda bireylerin daima kendi rol ve kimliklerini başkası vasıtasıyla yaratması ve yine yaratması kelam hususudur. Bu inşa daima her yeni bireyde ya da bağın her farklı dönemecinde devam eder. Bu inşa ilgide kelam konusu olduğu kadar kişinin bireyselinde de daima devam eden biteviye bir süreçtir. Bu inşa sürecinde şahsa uygun olmayan ya da ilgide şahısların birbirlerine varmalarını engelleyen işlevsel olmayan yapılar münasebette problemlere sebep olur.
“Evlendikten sonra çok değişti.” cümlesini etrafımızdan çok duymuşuzdur. Evlilik aslında iki yabancının bir ortaya gelmesi ve kendini yine tanımlaması olarak da yorumlanabilir. Bu recognation, yine tanımlanma dediğimiz süreçte kişi “yeniden tanımlanan” olur ve partnerinin tekrar tanımlanan kişi ile alakası ile de değişime uğrar. Tıpkı durum başka partner için de geçerli olduğu için bireyler evlilik ya da uzun vadeli bağ içerisinde kendisini ve alakasını yine tanımlar. Bu yine tanımlama sırasında vakit zaman partnerlerden birisi çok değişmek istemediğinde sorun yaşanabilir. Bu sorun sırasında yaşanan alışverişler ve yansılar münasebetin nasıl gidebileceği hakkında epeyce kıymetli bir öge olarak karşımıza çıkar.
Peki bir çift terapisi kendisine meselelerle gelen bir çiftle hangi bahislerde ve nasıl çalışır? En öncelikli bahislerden birisi sorun tarifinin yapılmasıdır. Terapist öncelikli olarak çifti ve evliliği ya da alakayı nasıl algıladıkları konusunda bir çalışma yapar, daha sonra danışanlarla ortak bir sorun tarifine varır ve bunun üzerinde çalışılmaya başlanır. Bundan sonra yapılacak pek çok müdahale ve teknik vardır fakat varılması gereken en temel nokta muhakkaktır. Danışanın alternatif davranış örüntülerinin harekete geçirilmesi ve bunlar yoluyla hem bağlantılarında hem de kendilerinde diğer bir noktaya varabilmeleri en kıymetli noktadır.
Aile bireylerinin ve çiftin tarzına ahenk sağlayarak ve şahısların kendilerini, destekleniyor hissedecekleri bir ortam yaratarak onlara katılmak epey değerlidir. Görüşmelerde bireylerin sorun etrafındaki etkileşimlerini netleştirecek biçimde, sorun hakkında bilgi toplayarak devam etmek ve dilek edilen değişimleri gözlemek aile ve çift terapisinin terapi sırasında terapistin en değerli hedeflerindendir. Danışanlar birden fazla vakit farkında olmaksızın bu sorun ya da problemleri ele alma konusunda bir strateji geliştirmişlerdir ve işe yaramasa bile farkında olmaksızın bu stratejiyi devam ettirirler. Aslında sorun, sorunun kendisi değil, ailenin ya da çiftin bu sorunu çözememesidir. Jay Halen’in de değişiyle “Aile terapisinin konusu sorunu çözmek değil, sorun çözme düzeneklerinin tamir edilmesidir.” Bu noktada terapist olarak yapılması gereken en uygun atılım irtibatın içeriğinden(danışanların ne konuştukları) çok bağlantı sürecine (nasıl konuştukları) odaklanmaktır. Danışanlar genelde içeriğe odaklanır, terapist ise ailelerin sistemlerinin daha yeterli fonksiyon göstermesi için sürece odaklanır. Terapi ile birlikte şahısların kendilerinin ve oburlarının kişisel inanı sistemleri ve bunların “uygunluğu” hakkında farkındalık geliştirmesi beklenir. Danışanlarda bunun sonucunda beklenen süreç “senin suçun” nosyonu yerine irtibatlarının sürküler tabiatını anlamaya başlamaları ve kendileri ile ilgili farkındalıklarının artmasıyla ferdî sorumluluklarını almaları gözlenir.
Carlos Sluzki’nin de belirttiği üzere terapi sürecinde beklenen değişim şu tarafta olacaktır: Bireylerden daha büyük sistemlere, içerikten sürece, yorumlardan tanımlamalara, niyetlerden tesirlere, orjinalden şimdiye, rollerden kurallara, semptomlardan işlevlere ve doğrusal nedensellikten sibernetik sirkülasyona yanlışsız değişimi temeldir.
Aile terapisinin gücü, anne babaların ve çocukların ortalarındaki etkileşimi değiştirmek gayesiyle bir ortaya getirilmelerinden gelir. Bireylerin çatışma paternlerinden soyutlamak yerine bu paternlerin oluşum sürecine odaklanılır. İnsanların genelde bir probleme saplanıp kalmalarının nedeni, yaşadıkları sıkıntılara kendi katkılarını görememeleridir. Bakışlarını oburlarının inatla yapmayı sürdürdükleri şeylere takıldığı için birçok insan onları birbirine bağlayan örüntüleri görmekte zorlanır, terapistin odaklandığı mevzu da bireylerin bu noktadaki farkındalığını geliştirmektir. Aile ya da çiftle birinci görüşme karanlık bir odada ışığı açmaya benzeri.
0 Yorum