Beni yakından tanıyanların bildiği bir kelamım vardır: “Hayatta en çok kendime acımam” … Şayet acısaydım, bugün sahip olduklarıma ulaşamazdım. Gerek aile içinde gerekse iş ve toplumsal hayatımda ‘sert’ olduğumu söylerler. Sert olduğumu düşünmek bir yana, insanlara hak ettikleri üzere muamele ettiğimi düşünüyorum.Bulunduğum şirkette yönetici konumunda çalışıyorum.
Birkaç gün evvel çalışanlardan biri ile sorun yaşadım. Kıymetli bir proje için toplantı düzenlemiştik. Katılacak olan tüm çalışanın haberi olmasına karşın içlerinden biri geç kaldı. Açıklaması ise; hamile olan eşinin doğum sancısının başladığını sandıkları lakin hastaneye gittiklerinde bunun doğum sancısı olmadığını öğrendiğiydi. Hata üstüne kusur yapmıştı yani. Cezasını çekmesi gerektiğini düşündüm ve üstlerimi haberdar ettim. Gerekeni yaptıklarına inanıyorum çünküaptal yerine koyulmaya hiç tahammülüm yoktur. Bu olaydan eşime bahsederken aklıma babamla yaşadığımız bir anım geliyor. Sekiz yaşımdaydım. Babaannemden kalan vazonun salonun tam ortasındaki sehpanın üzerinde tüm gösterişiyle durduğu günlerden birinde, arkadaşımla yasak olan bu odaya girme cüretini göstermiştik. Beklenen oldu ve oyun oynarken vazo kırıldı. Babamın konuta gelişini ve vazonun kırık halini görüşünü unutamıyorum. Annemin engellemek istemesine karşın akşam vakti beni pijamalarımla kapının dışına koydu. Birebir yanılgıyı tekrar yapmamam için cezalandırılmam gerekiyordu. O kapıda kaç dakika beklediğimi hatırlamıyorum ancak ne kadar utandığımı hatırlıyorum. İşe yaramıştı. Bir daha tıpkı yanılgıyı yapmadım.
Siz de etrafınızdaki insanların ve yeri geldiğinde kendinizin, yaptığınız kusurlar nedeni ile net bir biçimde cezalandırılması gerektiğini düşünüyorsanız, bu yaşantının sebeplerinden biri “cezalandırıcılık” şeması…
Bu şema sizin yapılan yanlışlara karşı tahammülsüz olmanıza sebep olur. Karşınızdaki kişinin niyeti yeterli olsa bile bunu fark edemeyebilirsiniz. Yaşama düzgün ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzda gereksinimimiz olan muhakkak noktaların karşılanması halinde olumlu tesirlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Yani kusursuz olması gerekmiyor. Bir çocuğun gelişimi için neye gereksinimi vardır sorusunun karşılığında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir kadro üniversal gereksinimler yatıyor.
Bir çocuğun öncelikle inançta hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini söz etmeye, gerçekçi hudutlara ve diğerleri ile bağlılık hissetmeye muhtaçlığı vardır. Bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler. Şayet eksik kalırsa; karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken periyot uyumsuz şemalar ömür uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi sıkıntı çekirdek inançlarımızdır. Çocuklukta başlayan ve ömür uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de“cezalandırıcılık” şeması… Şemanız nedeni ile birçok vakit kendinizi de cezalandırırsınız. Kendi yaptığınız yanlışların da bedeli olması gerektiğini düşünürsünüz.
Örneğin fazla kilolu olan ve tıpkı vakitte “cezalandırıcılık” şeması olan bir birey kiloları nedeni ile kendisine istediği kıyafetleri almama cezası verebilir. Şayet kusurlu hissediyorsanız kendinizi cezalandırmanız muhtemeldir. Çocukluğunuzda sizi cezalandıran ebeveyniniz güya yanı başınızdaymış üzere kendinize ya da bir diğerine cezalandırıcı kelamlar sarf ederken bulabilirsiniz kendinizi. İnsanların cezalandırılmaları sonucunda yaptıkları yanılgıları tekrarlamayacaklarını düşünürsünüz. Halbuki ki her insan yanılgı yapabilir. Kıymetli olan bu yanlışların sebeplerini bulmak ve açıklamaya çalışmaktır. Üstelik insanları cezalandırma, bireyler ortası bağlantılarınızda bozulmaya yol açacaktır. “Cezalandırıcılık” şemasının kökenleri ne olabilir? Çocukluğunuzda ebeveyniniz sizi rastgele bir yanlışınızda cezalandırmış, bunun yanlış yapmamanızı sağlayacak bir yol olduğunu öğretmiş, hülasa cezalandırılmayı hak ettiğinizi öğretmiştir. Bu ebeveyn siz büyüseniz bile yanınızdan kelamları ve hissettirdikleri ile ayrılmayıp size hayat uzunluğu eşlik edecektir. Şemanızla çaba ederken çocukluğunuzdan bu yana sizi saran bir öğreti ile uğraş ettiğinizi unutmayın.
Cezalandırıcı ebeveyne karşı durmanız gerekecek. Sizin ve insanların yanlışları olabileceğini hatırlayın. Cezalandırmanın sonuçlarının herkes için olumlu olmayacağını düşünün. Affetmeyi öğrenin. Affedebilmek güzeldir…
0 Yorum